De passie van Arianne

Beste donateurs van De Passie van Arianne,

Het vinden van donateurs en belangstellenden buiten onze eigen kring van vrienden en goede bekenden is met VoordeKunst niet gelukt. Voor deze stichting is de spelregel dat minimaal 80% van het doelbedrag wordt gehaald, anders ‘gaat het project niet door’. Maar dat gaat natuurlijk wel door.

Vanwege de artistieke keuzes van de regisseur, gaandeweg het repetitieproces, is met name het decor beduidend goedkoper dan begroot. Het bestaat uit 'aangespoelde meuk’ die je aantreft op een verlaten strand. De kostuums hebben we nagenoeg in de confectie kunnen kopen, op een creatieve aanvulling na. Die laatste is voor ons door de onnavolgbare Trudy Groot geheel gratis gemaakt. Zo hebben we onze begroting fiks kunnen terugschroeven.

Omdat ons doelbedrag daardoor lager werd en omdat alle donateurs uit ons eigen netwerk komen (wij konden slechts 1 mailadres niet thuisbrengen), hebben we VoordeKunst nog gevraagd om de begroting bij te mogen stellen, maar dat mag volgens hun ‘spelregels’ alleen als je 80% van het doelbedrag haalt. Zodoende zat er niets anders op dan, eveneens in overleg met VoordeKunst, zonder hen verder te gaan. Dat levert nu veel gedoe op voor iedereen, maar toch hopen we dat jullie nog 1x de moeite nemen om ons te steunen nadat VoordeKunst alle donaties eerst retour stort.

Onze vraag is dus of je je donatie, na terugstorting door VoordeKunst, alsnog wil overmaken naar de VOF OperaNL* die Debora en Hilde onlangs hebben opgericht.

Om transparant te zijn over de uitgaven die we voor deze voorstelling doen, hieronder een begroting met afgeronde bedragen:

De beloofde ’tegenprestaties’ gaan we uiteraard gewoon leveren. Verder willen we donateurs van OperaNL extra welkom maken bij onze voorstellingen; wij laten het weten als we bij je in de buurt optreden en we zorgen voor de beste plaatsen en een meet&greet als je even meldt dat je komt. Ook blijven we jullie (desgewenst) op de hoogte houden van boekingen, nieuwe producties en nieuwe evenementen of acties voor donateurs.

We hopen dan ook, dat jullie na 27 juni allemaal besluiten om alsnog donateur te blijven van OperaNL en je donatie over te maken* naar het rekeningnummer van de kersverse VOF OperaNL:
NL02KNAB0259208701

*Stuur Hilde een berichtje via 06-46634122 indien je een betalingsverzoek per Whatsapp of sms wil ontvangen, of voor een kwitantie van je donatie, indien je die wenst.

Mocht je door de begrotingswijziging of het gedoe afzien van donatie, dan willen we je toch hartelijk bedanken voor de getoonde belangstelling, en uitnodigen om je via het contactformulier op operanl.nlaan te melden voor onze (maximaal maandelijkse) nieuwsbrief. En voor alle donateurs die met ons meegaan: Hartelijk welkom bij de vriendenkring van OperaNL. Wij hopen jullie spoedig te zien bij een van onze voorstellingen of een ander evenement.

Hartelijke groet,
Hilde Merkus en Debora Berghuijs

Een liefdesgeschiedenis uit de Klassieke Oudheid. Arianne (Gr. Ariadne) is de dochter van koning Minos van Kreta. Het rijk van koning Minos is een van de modernste en meest liberale beschavingen van het oude Griekenland. Toch heeft koning Minos een strenge boete opgelegd aan het oorlogszuchtige volk van Athene, nadat hij dat volk heeft onderworpen. Om te voorkomen dat de Atheners oorlog blijven voeren, moeten zij elk jaar 14 jonge volwassenen naar Kreta sturen om geofferd te worden aan de minotaurus. Die laatste is een halfmens-halfstier die in een labyrint in de krochten onder het kasteel van Minos leeft.

Prinses Arianne heeft de Atheners gisteren zien aankomen met onder hen de mooie en sterke prins Theseus. Die is in zijn jonge overmoed meegekomen om zijn volk te redden. Hij zal die minotaurus wel eens even verslaan. Arianne is op slag verliefd.

Wat Theseus niet weet, is dat het monster niet te verslaan is in het donker en dat de weg terug uit het labyrint ook niet is te vinden zonder licht. Arianne geeft hem een kluwen van lichtgevende draad, die hij kan afwikkelen vanaf de ingang van het doolhof. Daarmee geeft ze hem de sleutel tot zijn succes: hij overweldigt de minotaurus en leidt zijn volk veilig terug naar het licht. Theseus is een held.

Wij treffen Arianne op het moment dat Theseus in het labyrint is, en hij het monster nog moet vinden. Ondanks haar hulp vreest ze op dat moment voor zijn leven omdat ze niet zeker weet of hij de minotaurus kan verslaan. Ze vraagt de hulp van Afrodite, de godin van de liefde. Ze zegt zelfs bereid te zijn haar eigen leven te geven voor hem. Ze twijfelt niet aan haar keuze, ook al verraadt ze haar vader en haar eigen volk. Ze hoopt dat ze door een huwelijk met Theseus de vrede tussen Kreta en Athene op een humanere manier kan bestendigen. Als Theseus uit het labyrint komt, vluchten de geliefden op zijn schip terug naar Athene.

De reis voert langs het bloemeneiland Naxos, waar zij aanmeren om de nacht door te brengen. Voor Arianne is dit hun huwelijksnacht, ook al moet de ceremonie nog plaatsvinden. De volgende ochtend echter wordt Arianne alleen wakker. Ze denkt eerst dat Theseus is gaan jagen of om een andere reden even weg is, en verwacht hem elk moment terug. Maar als ze op de uitkijk gaat staan, ziet ze het schip van de Atheners wegvaren van Naxos zonder haar.

Ze is ontzet en verslagen. Ze probeert hem nog te roepen, maar tevergeefs. Alleen op het eiland probeert ze te bevatten dat Theseus haar heeft gebruikt en verraden, terwijl ze dacht dat ze de ware liefde had gevonden en een heldendaad beging. Uiteindelijk ziet zij nog maar één uitweg en vraagt ze de goden of ze mag sterven.

Zonder dat Arianne het heeft gemerkt, heeft Bacchus (Gr. Dionysos) haar avontuur gevolgd: de god van wijn, muziek, feesten en overvloed. Maar ook van beschaving en cultuur. Hij wil dat zij zijn vrouw wordt. Hij ziet een toekomst voor haar als godin van de passie: de opofferingsgezinde en voedende vorm van de liefde.

Versies van Ariadne's verhaal

Deze mini-opera eindigt zoals de oudste versies van Ariadne’s verhaal: zij wordt een godin. In veel kunst- en muziekwerken uit de 17e en 18e eeuw krijgt Ariadne een tragischer einde: ze pleegt zelfmoord of sterft een hulpeloze dood.

Parallel

Als een zeer vroege christusfiguur wordt Arianne na haar lijdensweg opgenomen onder de goden, nadat ze zich opofferde voor de mens (Theseus), die ze de weg en het licht heeft gegeven om zijn innerlijke strijd (de minotaurus in het doolhof) te winnen. Ze roept Afrodite aan (een veel hardere godin van liefde, zoals de oud-testamentische God de Vader veel harder kan zijn dan de zoon Jezus Christus) als ze voorstelt zich op te offeren.

In zekere zin is de mini-opera ‘De passie van Arianne’ een aanklacht tegen uitbuiting, al heeft de opera gelukkig een happy end. De passie van Arianne is uit te leggen als de weg van een vrouw die is opgevoed tot een trots, zelfstandig en rechtvaardig mens, maar daarbij te weinig is gewaarschuwd voor andere opvattingen, parasitaire persoonlijkheden en andere gevaren in de buitenwereld.

Verschil in opvoeding
De Griekse mythologische figuur Ariadne, in onze opera Arianne genaamd, was de oudste dochter van koning Minos van Kreta. In de zeer vroege oudheid was Kreta het centrum van een hoogstaande beschaving: de Minoïsche cultuur[1]. Dit is ook de tijd van de Griekse dichter Homerus, die in zijn heldendichten toont dat de vrouw op een relatief hoog voetstuk stond.

De Atheense cultuur echter, waarvandaan haar geliefde Theseus komt, is een wredere en veel minder hoofse cultuur, waarin de positie van de vrouw eerder vergelijkbaar is met die van een slaaf.[2]Het gedrag van Theseus – met name het gemak waarmee hij misbruik van Ariadne maakt in plaats van haar hulp te beantwoorden met wederkerigheid – is tekenend voor die cultuur en opvattingen.

[1]De Griekse Vrouw in de Oudheid. Door dr. Arn. Witlox. In: Streven, jaargang 3 (1949-1950) p256-257

[2]idem, p265

Bestraffing of beproeving?
Koning Minos heeft aan de stad Athene een wreed volk overwonnen, dat hij blijvend moet verzwakken om te voorkomen dat zij steeds opnieuw dood en verderf komen zaaien. Dat doet hij door hen jaarlijks een deel van hun jongvolwassenen te laten ‘offeren’: veertien jongeren die in de wrede Atheense traditie zijn opgegroeid en die hij op Kreta aan een zware test onderwerpt. Zij worden geofferd aan een monster dat in een labyrint onder het kasteel van Minos huist: de minotaurus, half mens half stier. Wat een wrede man moet die Minos zijn, denk je op het eerste gezicht en denkt ook Ariadne op het moment dat zij verliefd wordt op Theseus.

Maar wat als we de minotaurus en het doolhof als een metafoor beschouwen: stel dat koning Minos de jongeren niet letterlijk aan een onoverwinnelijk monster in een donker doolhof blootstelt, maar aan een reis naar hun eigen innerlijk (het doolhof) waarbij zij hun eigen innerlijke monster (de minotaurus) moeten overwinnen. Als dat lukt, moeten zij ook nog zelf hun weg door het duister terugvinden naar het licht. Geeft hij ze daarmee in feite niet de opvoeding die zij in Athene zouden ontberen, namelijk naar zelfkennis, zelfverantwoording en een eigen weg naar het licht?

Rebellie
Ariadne is zelf op de leeftijd waarop elke jongere in zijn leven die innerlijke reis aangaat – en meestal ook aankan indien de voorafgaande opvoeding er een goede voorbereiding op was. Op het moment dat ze de dappere Theseus in zijn glanzende wapens ziet, met zijn vaste voornemen voor eens en altijd een eind te maken aan het leed dat koning Minos zijn volk oplegt, verplaatst zij zich in zijn situatie en biedt hem de sleutel aan tot succes: de ‘draad van Ariadne’ die hem in staat stelt zijn weg in het doolhof te vinden. Daarmee geeft ze hem de gelegenheid om de ‘test’ te omzeilen: hij hoeft niet zelfstandig de weg naar het licht te vinden omdat zij hem de hare geeft. Als de test een karaktertest is, geeft zij hem dus alle gelegenheid om zijn ware aard te verhullen.

Haar naïviteit
Ariadne is blijkbaar niet ingelicht over het nut van zo’n test en gaat er blindelings vanuit dat haar vader te wreed is en te veel van de Atheners verlangt. Ze is ambitieus en eigenwijs genoeg om te vinden dat ze dat laatste samen met deze held kan verhelpen, door een verbond met hem te sluiten en met hem mee te gaan naar Athene. Het monster is verslagen en het raadsel van de weg naar het licht opgelost: nu wacht haar een glorieuze tijd in een wereld die niet die van haar vader is, maar die zij zelf gekozen heeft. Misschien denkt ze wel, dat ze die twee werelden met elkaar kan verbinden.

Zijn verraad
Begrijpelijk voor het egoïsme en de vrouw-onvriendelijke traditie waarmee Theseus is grootgebracht, is zijn abrupte verlies van interesse, halverwege de reis naar Athene, in haar en haar plan. Hij moet immers in eerste instantie zijn aangetrokken tot haar en haar plan, anders had hij haar op Kreta al verlaten. Hij is op Kreta nog verliefd en wil haar maar al te graag meenemen naar huis als een trofee. Zodra Ariadne echter de oversteek maakt van haar wereld naar zijn wereld, wordt zij weerloos, rechtenloos en van Theseus afhankelijk. Op dat moment verliest zij haar aantrekkingskracht voor hem en verlaat hij haar.

Haar ondergang
Dat gebrek aan standvastigheid in Theseus zijn karakter is wat het meest tragisch uitpakt voor haar. Had hij haar direct verlaten, dan had ze alleen haar relatie met vader voor hem opgegeven en wellicht zelfs kunnen herstellen; in elk geval was zij in haar eigen cultuur en omgeving gebleven waar zij als vrouw niet totaal weerloos was.

Of…?
Of is het verraad van Theseus de beproeving die Ariadne moet doorstaan om daarna haar eigen weg terug naar het licht te vinden? En kan ze die weg nog vinden, nu ze haar gouden draad in bruikleen heeft gegeven aan de vijand en daarmee haar eigen land en familie heeft verraden?