Dit belangrijke boek over conflict gerelateerd seksueel geweld kan ik niet alleen maken. Heel fijn dat een groot deel van de kosten al is gedekt door het Fonds voor Bijzondere Journalistieke Projecten in Nederland en België. Maar om fixers en tolken fatsoenlijk te kunnen betalen, lokale initiatieven van overlevers te kunnen ondersteunen en het drukwerk op mooi papier heb ik meer steun nodig. Help jij mij om dit boek verder te realiseren? Dat kan door een donatie te doen op Voordekunst. En delen is ook heel fijn. Heb je tips? Dat hoor ik die natuurlijk ook graag. Alvast bedankt!
www.monavandenberg.com
Insta: @mona_vandenberg
LinkedIn: Mona van den Berg

Waarom doe ik dit?

Als fotograaf en activist ontmoette ik, tijdens het realiseren van andere projecten, vrouwen in de meest onmenselijke omstandigheden. En telkens wanneer ik dacht:” het kan niet erger, ontmoette ik een vrouw met een nog gruwelijker verhaal”. Verkrachting tijdens conflicten, het goedkoopste wapen dat de mens kent. Hoe kan dit blijven gebeuren?

In mijn afstudeerscriptie, in 1998 alweer, richtte ik mij ook op dit onderwerp en inmiddels zijn we alweer 25 jaar verder. Is er iets veranderd nadien?
Jazeker, resoluties 1325 en 1820 zijn aangenomen, echter de middelen om de daders verantwoordelijk te houden voor hun daden zijn in de praktijk niet voorhanden. Het blijft ontmoedigend om te zien hoe veel staten falen in het voorkomen van deze wreedheden en in het bieden van gerechtigheid, humanitaire hulp en herstelbetalingen.

Bovenal worden deze vrouwen genegeerd in de geschiedenisboeken. Daar wil ik samen met hen verandering in brengen. Dit fotoboek en onderzoek gaat over deze vergeten vrouwen, over hun dromen, hun strijdvaardigheid, moed en heldhaftigheid. Voor mij zijn zij de ware helden. Zij moeten gezien worden.

Over het project

Als je aan oorlog denkt, denk je aan wapens, loopgraven, militairen, doden, gewonden en vluchtelingen. Vaak wordt er nog lang niet genoeg bij stilgestaan dat er tijdens conflicten op grote schaal femicide wordt gepleegd als tactiek. De afgelopen jaren lijkt er zelfs achteruitgang, bij alle recente conflicten komt het op grote schaal voor. Nog niet eens een maand geleden rapporteerde deskundigen van het VN-panel bewijs van verkrachting, seksuele vernedering en bedreiging met verkrachting door Israëliërs van meisjes en vrouwen in Gaza. Ondertussen woedt de oorlog in Oekraïne voort en bereiken ons via de media meldingen van seksueel geweld en verkrachting van Oekraïense vrouwen en kinderen door Russische soldaten. Verkrachting is de enige oorlogsmisdaad waarbij het slachtoffer gestigmatiseerd wordt, soms zelfs uitgestoten. Verkrachting wordt gepleegd door alle partijen in een conflict, ook door VN-vredeshandhavers. Het recente rapport over ‘het extreme geweld’ van de Nederlandse soldaten in Indonesië toont dat ook verkrachtingen door het Koninklijk Nederlands Indisch Leger en de Koninklijke Landmacht stelselmatig waren. Toch sneeuwde verkrachting onder, in tegenstelling tot executies, martelingen, plunderingen die Nederland tijdens de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog had begaan, in het nieuws over dit rapport. Zolang mannen niet bang hoeven te zijn dat ze moeten boeten voor hun daden, zullen mannen in conflict gebieden er nooit van worden weerhouden vrouwenlichamen te zien als voorwerpen die naar believen kunnen worden gegrepen, misbruikt en achtergelaten.

Over het Boek

In dit boek komen overlevenden, vredesactivisten, de verschillende initiatieven van Sema Network, juristen en rechters in beeld. Ik ben ook van plan om, waar mogelijk, de locaties die een sleutelrol hebben gespeeld bij deze gruwelijke misdaden vast te leggen. Daarnaast zal ik onderzoek doen om te begrijpen waarom zowel nationale regeringen als internationale instellingen tekortschieten en welke maatregelen nodig zijn. Verder wil ik lessen trekken uit de ervaringen van overlevenden uit verschillende landen.

Het doel van dit boek is om verhalen van internationale betekenis onder de aandacht te brengen en hopelijk te dienen als een effectief middel om de transparantie te vergroten en autoriteiten ter verantwoording te roepen. Het is belangrijk dat de inhoud van het boek aansluit bij de kennis en ervaringen van overlevenden, activisten en professionals die al op dit gebied werkzaam zijn. De kern van het boek is dat overlevenden en anderen in staat zijn zich uit te spreken en zich gezien te voelen en voorts hen uit te rusten met de nodige middelen om daders en staten ter verantwoording te roepen. Het wordt voornamelijk een documentaire fotoserie afgewisseld met portretten. Overlevenden zullen actief deelnemen aan dit project. Mijn doel is om vast te leggen wat zij zichtbaar willen maken en wat voor hen van betekenis is. Overlevenden hebben inbreng in het selectieproces van de foto's en beslissen mee over de inhoud van het boek. Als ze anoniem willen blijven, wordt hun identiteit beschermd.

De verhalen van overlevenden worden gepresenteerd met minimale persoonlijke informatie (alleen leeftijd, land van herkomst en een citaat van de persoon zelf). De focus ligt op het onderzoeken of en zo ja welke rechtvaardigheidsmechanismen er zijn, welke juridische wegen en zorg beschikbaar zijn en welke hoop en aanbevelingen overlevenden hebben voor de toekomst.

Het boek wordt uitgegeven door Uitgeverij Jurgen Maas en de streefdatum is 19 juni 2026 de Internationale Dag voor de Uitbanning van Seksueel Geweld tijdens Conflicten.

Samenwerking

Zo'n grootschalig project kan ik niet alleen. Ik ben daarom erg blij dat ik onder andere kan samenwerken met de Mukwege-foundation, zonder mijn onafhankelijkheid in te leveren. De Mukwege Foundation, opgericht in 2015, werkt wereldwijd met overlevenden van conflict gerelateerd seksueel geweld om de respons op seksueel geweld in conflicten te veranderen.

De visie van holistische, op overlevenden gerichte zorg die is ontwikkeld door Dr. Denis Mukwege en zijn team in het Panzi-ziekenhuis in de Democratische Republiek Congo, staat centraal.

Dr. Mukwege is een wereldberoemde gynaecoloog en mensenrechtenactivist uit het oosten van de Democratische Republiek Congo. Samen met Nadia Murad is hij de co-laureaat van de Nobelprijs voor de Vrede 2018 voor zijn wereldwijde inspanningen om een einde te maken aan het gebruik van seksueel geweld als oorlogswapen.
Hij is de drijvende kracht van het Sema-network.
SEMA - het wereldwijde netwerk van slachtoffers en overlevenden om seksueel geweld in oorlogstijd te beëindigen - mobiliseert slachtoffers en overlevenden van seksueel geweld in oorlogstijd uit 26 landen, die solidair zijn en pleiten voor gerechtigheid en verandering. SEMA betekent 'spreek je uit' in het Swahili.