PERSBERICHT Amsterdam, 16 oktober 2013

De Nacht van de Doden - een theatrale happening op de NDSM-werf

60 kunstenaars, muzikanten en theatermakers creëren op

1 november 2013 op het droogdok van de NDSM Y-helling in

Amsterdam-Noord een sfeervolle ontmoetingsplek om samen met

publiek de doden te herdenken.

Van 20.00 tot 1.00 uur wordt het publiek liefdevol begeleid met gepaste Rouw(e) Klanken,

Licht in de Duisternis, Rouwkost en Troostdrank om hun dierbare doden te gedenken.

De Veerman vaart mensen naar het Vuureiland om daar kaarsjes te branden, terwijl om

het eiland heen het Water tot leven komt, opdoemende beelden de Nacht verlichten en de

Fluisterwolk de namen van de doden prevelt, steeds meer en meer.

Kaarsjes bij zetten kan tot aan het ochtendgloren.

...’Volgens de overlevering keren tijdens de Nacht van de Doden alle zielen terug naar de

aarde om hun dierbaren te zoeken. Het is de taak van ons, stervelingen om ze aan te

roepen, te laten weten waar we zijn, zodat we vanaf het ochtendgloren verenigd zullen

zijn, voor één dag, tijdens de Dag van de Doden.’

De Nacht van de Doden is een idee van Hetty van Bommel en wordt geproduceerd door

Stichting Convoi Exceptionnel. De Nacht vindt dit jaar voor de 2e keer plaats.

De toegangsprijs is 15 euro inclusief Programmaboekje, Rouwkost, Troostdrank,Gedenkkaarsje

en een Muntje voor de Veerman.

Online ticketverkoop via www.nachtvandedoden.nl (er is een beperkt aantal kaartjes!)

----------------------- noot voor de redactie

Meer informatie en beeldmateriaal staat op www.nachtvandedoden.nl

en op onze fb-pagina https://www.facebook.com/NachtVanDeDoden

Deze ontmoetingsplek is niet commercieel van opzet; we kunnen gesteund worden op

Voordekunst via http://shar.es/iFF9a

Met de happening Nacht van de Doden-NDSM sluit Convoi Exceptionnel haar omvangrijke

kunstproject af, waarbij een jaar lang betekenisvolle grote en kleine eventjes werden geinitieerd

op en rondom de NieuweProefStoomPlaats-NDSM - het Vuureiland van staal - gelegen in het

droogdok. Binnenkort zal de Y-helling een langdurige en rigoreuze renovatie ondergaan. Een

prachtig kunst-fotoboek verschijnt over enkele maanden als tastbaar overblijfsel. Hetty van

Bommel brengt daarin een jaar bijzondere momenten in tijd, in een gebied in transitie in beeld.

Tijdens de "24H van Noord" op 26 en 27 oktober a.s. is de NieuweProefStoomPlaats-NDSM

24 uur lang Trouweiland-NDSM, enkele dagen later sluiten we af met het gezamenlijk Rouwen.

contact: Hetty van Bommel - [email protected] - 06-29082851

Voorwoord Nacht van de Doden 2013 

De veerman roeit me in stilte naar het eilandje in het midden van het 

droogdok. De geluiden van de evenementen op de wal maken plaats voor 

verstilling als we het kleine glazen huisje naderen. Eenmaal binnen, omringd 

door eindeloos veel kaarsen, voel ik magie. Dit is geen spel meer. Wat ik hier 

meemaak, is echt. 

Zo beleefde ik de Nacht van de Doden vorig jaar. Wie bij de eerste editie 

was, heeft ervaren hoe we op een moderne manier onze doden kunnen eren 

en hoe daarin verbazing, ontroering, humor, eigenzinnigheid, diepgang en 

lichtheid naast elkaar kunnen bestaan. 

Waar anders nuttig je rouwkost en troostdrank, wordt je meegevoerd op 

rauwe klanken en betoverd door een fluisterstem die de namen van 

overleden dierbaren zachtjes over het water galmt? 

De Nacht van de Doden weet de buitenwereld met onze binnenwereld te 

verbinden. Uit de warme reacties die de eerste editie deed loskomen, blijkt 

dat er een groot draagvlak voor is. We hebben behoefte om betekenisvolle 

momenten met elkaar te delen, om deze zelf vorm te geven en persoonlijk te 

ervaren. En dat is de missie van Convoi Exceptionnel: met de Nacht van de 

Doden een ritueel evenement organiseren waarin je als aanwezige niet 

zozeer toekijkt, maar vooral deelnemer bent. 

Ook dit jaar zullen we ongetwijfeld een boeiende, gedenkwaardige Nacht 

beleven waarin we ons durven te verenigen met de dood, en de doden zich 

uitgenodigd voelen om weer tot leven komen. 

Ik wens ons allemaal een bijzondere Nacht toe. 

Ilse Vooren, humanistica 

In ruil voor het Muntje zet de Veerman je over met zijn bootje naar het Vuureiland,

waar je je kaarsje bij mag zetten voor je dierbare overledenen.

Beschut tegen weer en wind zullen honderden vlammetjes in het glazen huisje licht in de duisternis brengen.

http://www.youtube.com/watch?v=YhXL6RC-vsg&feature=em-share_video_user

De KRO in gesprek met bezoekers op 1 november 2012

alvast een tipje van de sluier opgelicht;

BEELD

Balthazar Prinsen (Pi2), Carina de Wit (Babok), Franck le Hay (Elien Voyagers), Hanneke VanVuurenLewin (Het Wilde Land), Hetty van Bommel (Convoi Exceptionnel), Iwan Snel, Jeroen Bisscheroux, Joris Speelman, Kjell van Norel (Octant Objects) Marco Broeders (CO2RO), Martin VanVuurenLewin Het Wilde land), Michiel Voet, Sarah Peyton, Rob Vrijen, Thierry van Raay (Nonstop2000), Valerie van Leersum, Ward Kreykamp (Knutselparadijs)

ROUWE KLANKEN

Ibrahim Selman (Stadsdeeldichter Adam-Noord), Daan Hofman, Doan Hendriks, Geert Jonkers, Gerco Aerts, Henk Schut, Jibbe Willems, Panc Daalder, Paul Driessen, Rogier Schippers, Septimia Kuhlmann (AccuFanfare), Vincent de Rooij 

ROUW-BEGELEIDING

Belisima (Brigitte Belanger), Claire de Wilde, Dio van Maaren (Sync creatieve producties), Dirk Verhoeven, Evelien de Jong, Ilse Vooren (Je wereld in zicht), Jos van Wees (Hendrikjandestuntman), Katharina Schanz, Laura van Norel van der Waerden, Maartje van de Heuvel, Marc Koolen (PickupClub).  Mandy Haaksmeester (Miss Mandy), Marco en Ineke Keyzer (Keyzer fotografie), Rene Johannes Kops, Saskia van den Heuvel (Wilde Harten Producties)

LICHT & GELUID

Anton Abbes, Daan Mes, Erik van Raalte (Location Light), Koen van Oosterhout (Koen van Oosterhout), Sander van Erkelens, Taco Brugman.

PRODUKTIE

Wout Hoste (Wout’s Evenementen Techniek op Lokatie).

Demian de Rooij (st Beheer NDSMwerf-Oost), Jeroen Mutsaers (Indept)

en nu al MET SPECIALE DANK AAN:

Amsterdams Fonds voor de Kunsten, Bert Bos, Huurdersvereniging de Oostvleugel, Huurdersvereniging de Toekomst, ImagoPrinting BV, Miki Zeehandelaar, Stadsdeel Amsterdam-Noord afdeling Zorg & Armoede, stichting Beheer NDSMwerf-Oost, TSC crowd management, en vele anderen!

NACHT VAN DE DODEN-NDSM 2012

BEELD

Admar van Schalen (Archivakkers), Balthazar Prinsen (Pi2), Cees de Baare (Haven Amsterdam), Csilla Lakatos, Guido Bevers (Babok), Hetty van Bommel (Convoi Exceptionnel), Joris Speelman, Kjell van Norel (Octant Objects) Marco Broeders (CO2RO), Martin Lewin, Maurits de Wolff (Electric Weld), Rob Vrijen, Thierry van Raay (Nonstop2000), Vincent de Rooij.

ROUWE KLANKEN

Christa Lips, Fiora Beuger, Geert Jonkers (BOT), Gerco Aerts, Job van Gorkum (BOT), Ko Zandvliet, Panc Daalder, Tomas Postema (BOT), Tommie Freeke, Udo Akemann (Endoftape). 

ROUW-KOST

Esther Matze (d’Buster).

ROUW-BEGELEIDING

Carina de Wit (Babok),  Daan Mes, Demian de Rooij, Elrick Mulder, Gusta van Eijk (Take2design), Hanneke van Vuure (Het Wilde Land), Ilse Vooren (Je wereld in zicht), Jeff Spieker (Spiekerdesign),

Jeroen Mutsaers (Indept), Laura van Norel van der Waerden,

Leonie Zijlstra, Manon van derGraaf, Michel Tol, Rick Willemse,

Ton Krooswijk, Valerie van Leersum, Yke Maas.

LICHT & GELUID

Erik van Raalte (Location Light), Sander van Erkelens, Taco Brugman.

HOOFD TECHNIEK

Koen van Oosterhout (Koen van Oosterhout).

PRODUKTIE

Wout Hoste (Wout’s Evenementen Techniek op Lokatie).

MET SPECIALE DANK AAN:

Stadsdeel Amsterdam Noord, projectburo Noordwaarts,

stichting Beheer NDSMwerf-Oost, Huurdersvereniging de

Oostvleugel, Veban, JosHarm Exclusieve haarden,

Rob Zimmermann, Santa Jet Mexicaanse funeraria en

ImagoPrinting BV en vele anderen!

SAMENWERKINGSPARTNERS NPSP-NDSM

Allsign, Amstel Botel bv, Amsterdams Fonds voor de Kunsten, Bam Utiliteitsbouw bv, BBBalanced Bedrijfskunde op maat met de Value Plus Approach, B.Q. de Ruyter Kraanverhuur en speciaal transport, Hatek Lastechniek NH bv, Hema Fotoservice, Horstman Staalbewerking, Imago Printing bv, Klomp bv Installatietechniek, Mastenbroek Tekenbureau, Nedcoat bv, Nonstop 2000, Op de Velde Staal bv, Oranjewerf Scheepsreparatie bv, Rhebergen Multihull Yachts, Roze Studio, Sikkens Coatings, Stichting Beheer NDSMwerf-Oost, Van Wijnen Betonconstructie.

Sinds 2000 gevestigd in de Roze Studio op de NDSM-werf broedplaats 

voor kunstenaars.Reeds vele beeldende (lokatie-)theatervoorstellingen

zagen het licht onder deze vlag, door theatermakers Anke Boerstra en

Hetty van Bommel. In 2008 maakten ze “Iets met paradijs”, over hoe

te dealen met de dood (!). 

Met Van Bommel aan het roer worden nu theatrale publieke werken geïnitieerd en gerealiseerd, waarbij de kracht van de tijdelijkheid, 

van kortstondige ervaringen aanzetten tot zélf denken, tot aktie,

en de verbinding tussen mensen boven alles centraal staat.

Zo nu het omvangrijke kunst-project “NieuweProefStoomPlaats-NDSM” alwaar de Nacht van de Doden" een onderdeel van is.!

Sinds de ‘80‘s is het geloof in het “iets” na de dood weer terug dat zich uit in belangstelling in andere, vaak exotische religies en paranormale verschijnselen. We verwerven steeds meer individuele vrijheid, en de waardering van relaties verandert; dit heeft ook zijn weerslag op de regeling van de uitvaart. Het aantal begrafenissen en crematies is nu gelijk. In een progressief en zelfbewust milieu is de dood geen taboe meer. De huidige wijze van dodenbezorging is een middenweg tussen de burenhulp van eergisteren, en de uitvaartonderneming 

van gisteren.

Toch is de Westerse cultuur in de loop der tijd niet alleen veel rouwrituelen kwijtgeraakt; bovendien hebben ze vaak hun symbolische kracht verloren. 

Er is behoefte aan gelegenheden die om een persoonlijke invulling vragen en uitnodigen tot aktieve betrokkenheid van de achterblijvers, zodat ze deelnemer zijn in plaats van toeschouwer.

Vuurwerk speelt al eeuwenlang in verschillende kulturen een belangrijke rol in het afscheidsritueel Het staat voor het verjagen van (boze) geesten, het afsluiten van een fase, en het begin van een nieuwe. Vanuit dit gegeven ontwierp ondergetekende De “LastRestRocket”, een vuurpijl voor as-verstrooiing, die eind jaren ’90 de media op z’n kop zette, en de stoffige uitvaartwereld voorgoed nieuw leven inblies; binnen de toenmalige wetgeving werd niet veel ruimte geboden aan het laten ontstaan van nieuwe rituelen, totdat met dit uitvaartproduct als pressiemiddel de Wet op de Lijkbezorging in 1998 verruimd werd, waardoor onder andere de As-Vuurpijl daadwerkelijk legaal werd,en daarmee rouwend Nederland voortaan meer vrijheid verwierf om hun eigen afscheidsrituelen zelf vorm te geven!

Hetty van Bommel,

artistiek direkteur Convoi Exceptionnel

Het eerste teken waarmee de mens zich gaat onderscheiden van dieren is het “bergen” van zijn soortgenoten. Via prehistorische grotgraven, hunebedden uit de steentijd, grafheuvels uit de bronstijd (waar afgehakte voeten de terugkeer 

onmogelijk te maken), massagraf-tempels zigurats piramides met mummies uit 3000 v Chr naar columbaria uit 1.000 v Chr voor militairen gecremeerd op

het oorlogsveld. 

Het christendom verbiedt cremeren, terwijl Romeinen begraven binnen de stadsmuren verbieden in de vroege Middeleeuwen, waarna Karel de Grote het christendom als staatsgodsdienst weer opdringt, en er tijdens de pest-epidemie direkt wordt begraven en men uitvaart bij een “loze baar”. De gemeenschapszin is hoog, waardoor buren en gildes zorg dragen voor de begrafenis. 

Rond 1600 schakelen rijken de begrafenisondernemer in, en de kerk verhuurt uitvaartattributen als extra inkomsten, waardoor de rouwkultuur flink wordt uitgebreid met voorschriften en funeralia. Ook de armen worden voortaan in een kist begraven, waartoe houten planken als huwelijkskado, allereerst het

bed vormden. 

In 1800 worden vanwege hygiëne en t toenemende taboe rond de dood, begraafplaatsen buiten de stadsmuren aangelegd, waarna een eeuw later door 

de komst van steeds meer begrafenisondernemers de dood uit het dagelijks leven verdwijnt. Dankzij vrijdenkers en atheïsten verschijnt het 1e crematorium,

en de Nederlandse Vereniging voor Lijkverbranding. 

Na de 2e wereldoorlog wordt ernstig getwijfeld aan het bestaan in een mooie hemel; dit wordt verruild voor... t eeuwige niets, waardoor alle tekenen van rouw en dood verdwijnen. De historisch gegroeide taakverdeling tussen t openbare leven en t privé-leven zorgt voor n steeds grotere kloof, waardoor er n afkeer voor rituelen ontstaat. 

Grote openbare rouwrituelen worden onzichtbaar; in besloten kring wordt 

de rouw heel persoonlijk verwerkt en de gemeenschap wordt buitengesloten.

Zo ontstaat een vacuüm, dat kerken en de sociale omgeving achterlaten;

we weten nu niet meer hoe we om moeten gaan met een sterfgeval, en het

verwerken hiervan. 

Als gevolg zoeken velen psychische hulp, waartoe de rouw-therapie ontwikkelt wordt. De paus heft 

nu het crematieverbod op, en er ontstaan veel beroepsspecialisaties in t uitvaartwezen, die elk  hun stukje van het ritueel “deskundig” uit handen nemen.

Hetty van Bommel,

artistiek direkteur Convoi Exceptionnel

Binnen een “Rite de Passage” kan een noodzakelijk proces van veranderingen plaatsvinden. Het is de overgang naar een andere fase van overledene en achterblijvers. Dit heeft het karakter van een drama, waarbij betrokkenen 

tegelijkertijd akteurs en toeschouwers zijn, en helpt nabestaanden het verlies

te verwerken door het uiten van emoties (in sommige culturen verplicht) en de steun van de omgeving.

Elke cultuur geeft gestalte aan het afscheidsritueel waarbij de diepste gevoelens voor doden en hun nabestaanden tot uitdrukking gebracht worden. Het is de taak van de levenden om de doden op weg te helpen naar een andere wereld opdat de ziel niet blijft rond zweven.

In bepaalde culturen moet het lichaam eeuwig gereed zijn voor de overgang naar een nieuw leven in eeuwigdurende graven, als bij Joden, Moslims en streng katholieken. In sommigen heeft het lijk geen enkele waarde meer, zodat het meteen ‘teruggegeven” wordt en begraven in grotten, onder stenen of grond, in een grafkelder of in een iglo, of middels een “luchtbegrafenis” in een boom, rotsspleet, bootje of in mootjes gehakt voor de roofvogels als bij Indianen, 

Dogon, Tibettanen en in de Zuid-Pascific. In weer andere staat juist het lichaam de overgang van de ziel naar het ‘volgende’ in de weg, en wordt vernietigd door een crematie in de open lucht, zoals bij Hindoes en hoge Lama’s.

Vaak bestaat de aanname van een “natuurlijke” dood niet, en deze word

gewroken, door het verwonden van anderen of zichzelf, offeren en het uitdrijven van boze geesten, vaak met behulp van een magiër. In andere culturen viert men juist feest omdat de overledene nu verlost is van dit leven.

Hetty van Bommel,

artistiek direkteur Convoi Exceptionnel

Volgens de overlevering keren de zielen van overledenen in de nacht van 1 naar 2 november terug naar het Aardse Rijk om hun dierbaren te bezoeken. Het is de taak van ons, stervelingen, om deze blijde ontmoeting te laten plaatsvinden, ze te laten weten wåår we op ze wachten! We roepen hun namen, maken muziek, en wijzen ze de weg in de donkere nacht via paden van bloemblaadjes van Afrikaantjes, verlicht door vele kaarsjes; “We zijn hier!!!” We hebben speciaal eten en drinken bereidt. Vanaf het ochtendgloren zullen we weer verenigd zijn, voor één dag, tijdens de Dag van de Doden! 

In katholiek Mexico wordt dit feestelijk weerzien zeer uitbundig gevierd, in een mix van diverse culturen, religies, en modieuze verbasteringen. De oorsprong ligt in het Keltisch natuurgeloof uit de Middeleeuwen, waar op 31 oktober “Samhain” OudopNieuw gevierd werd; een gevaarlijke nacht, daar boze geesten samen met overledenen van het afgelopen jaar proberen in een levend lichaam te kruipen! Hiertoe werden deze zielen om de tuin geleidt door maskers te dragen. Deze nacht kennen wij nu als “Halloween”, met maskers uit pompoenen.

De nacht daarop was de kust veilig om de goede geesten te ontvangen.

De symbolische betekenis van materie en voorwerpen zit diep geworteld

in ons; in de gehele geschiedenis van de mensheid, over de gehele wereld, in alle culturen is deze overal gelijk! Zo worden kwade geesten overal op afstand gehouden door muziek, roepen, vuurwerk en water, worden geliefde zielen uitgenodigd door het noemen van hun namen, met kaarsjes, bloemen en voedsel, vinden we overal de brug of een bootje terug, die de oversteek van de wereld van de levenden naar die van de doden mogelijk maak. 

Het rouwritueel bestaat altijd uit vier fasen.

De laatste is de “post-begrafenis”, waarin we hun namen zullen noemen!

Hetty van Bommel

artisitiek direkteur Convoi Exceptionnel

Bewust het leven vieren, dat zijn we wel gewend. Maar bewust omgaan met 

de dood? Doodgaan is fundamenteel voor leven, voor mens zijn. Het concept snappen we wel, maar in de praktijk slaan we de dood liever over. Waarom eigenlijk? Omdat we er bang voor zijn. Doodsangst is net zo menselijk als

de dood zelf. 

In de Nacht van de Doden nodigen kunstenaars op de NDSM-werf in Amsterdam ons uit om stil te staan bij de dood en in het bijzonder bij onze overleden dierbaren. Deze nacht biedt de ruimte om persoonlijke ervaringen samen te laten komen in eeuwenoude symbolen en rituelen rond de dood. In een eigenzinnige, hedendaagse vorm helpen ze om eerbied voor onze overledenen te tonen en gevoelens een plek te geven. En dat op een kunstzinnige, zintuiglijke manier, met hier en daar een vleugje humor.

Misschien wel het meest belangrijk: we beleven deze avond samen. De initiators komen tegemoet aan de behoefte om betekenis aan leven en dood te geven en deze betekenissen te delen. 

Hoe waardevol is het om gezamenlijk stil te staan, te rouwen alsook te genieten, een ode aan de sterfelijkheid en daarmee ons leven te brengen?  

Deze onderlinge verbinding mogelijk maken is ook de kern van het kunstproject Nieuwe Proef Stoom Plaats – NDSM, waar je je kan laven op het Vuureiland. Ervaar warmte, geborgenheid en ontmoeting als je fikkie stookt op het eiland en je meegebrachte eten grillt.

Wie weet wat je allemaal ziet als je in de vlammen staart. Dit initiatief van stichting Convoi Exceptionnel, onder artistieke leiding van Hetty van Bommel, had vorig jaar 1 november 2012 in de Nacht van de Doden een prachtige opening.

Kunst is niet alleen leuk of mooi. Het levert niet alleen stof tot nadenken.

Kunst helpt ons om in gesprek te komen, met onszelf en met anderen, om te uiten,

om betekenis te geven aan wie we zijn en hoe we willen leven... en doodgaan. 

Ilse Vooren

Humanistica

Het entreekaartje geeft recht op Rouwkost, Troostdrank, Muntje voor de Veerman en het Kaarsje.

 BEGROTING

Verplichte posten mbt evenement € 3.000,-

P.R./publicitiet                              € 3.000,-                                         

Kantoor                                         € 1.500,-                          

_______

                             totaal                € 7.500,-

Met het gedoneerde totaal-bedrag kunnen we de “Nacht van de Doden-NDSM” realiseren.

Denk hierbij slechts aan de meest elementaire zaken als vergunningen, verzekeringen, bewaking, EHBO, huur van materieel, materiaal- en onkosten-vergoeding voor deelnemende kunstenaars, pr+publiciteit oa in de vorm van de www, filmpjes, een begeleidend programmaboekje, en kantoorkosten als printer, telefonie, internet, etc.

Voor deze posten hebben we echte “cash” nodig, omdat deze ook met klinkende munt betaald moeten worden voorafgaand aan het event.

Hiernaast zullen diverse instanties, bedrijven alsook deelnemende kunstenaars -evenals met de 1e editie van vorig jaar- hun donatie-steentje bijdragen in de vorm van het leveren van een dienst ten behoeve aan deze happening zelf. (denk aan transport, uitlenen van materiaal en materieel etc).

De toegangstickets (a €15,-) zullen wederom recht geven op het prachtige programmaboekje, een kaarsje, muntje voor de Veerman, Troostdrank en Rouwkost.

Met deze inkomsten op de avond zelf dekken we de inkoop van bovengenoemd materaal (catering en produktjes). Een resterend bedrag zullen we verdelen over de kunstenaars. (reiskosten- / onkosten-vergoeding en hopelijk een klein honorarium p.p.)

http://www.youtube.com/watch?v=IpD2j3KyIiA

Sfeervolle dokumentaire van Nacht van de Doden-NDSM, 1e editie vorig jaar op 1 november.