Naar de Amazone…


Beste donateur,


Niet een maar twee literair agenten hebben zich aangeboden mij te willen helpen een boek over de Amazone te produceren en een uitgever te zoeken. Maar om dat boek er echt te laten komen, heb ik ook jouw hulp nodig.


Ik ben binnenkort in de Braziliaanse Amazone (tenzij een virus roet in het eten gooit) om mijn eerdere artikelenserie ‘Amazone onder vuur’ te actualiseren. Ik spreek in Brazilië onder anderen met Amazone klimaat- en boswetenschappers, met politici en (o.v.) met de gouverneur van de deelstaat Amazonas, die een oud-collega is van de krant Jornal A Crítica uit Manaus. En ik spreek met Amazonenses, de bewoners van de Amazone: Hoe ervaren zij de vernietiging van het bos? Hoe reageren zij op de klimaatcrisis? Als de wereld iets wil met de Amazone, zal er geluisterd moeten worden naar de mensen die er wonen en werken, niet alleen naar de inheemse volken, maar ook naar al die miljoenen anderen die wonen langs de rivieren en in de vele steden. Artikelen worden gepubliceerd op de websites Reporters Online en Banzeiro, en in een later stadium (hopelijk) in een boek.


… met jouw hulp


De missie van Banzeiro is: zoveel mogelijk mensen informeren over wat er in de Amazone op het gebied van diversiteit, duurzaamheid en wetenschap allemaal gaande is en wat dat betekent voor de wereld, voor ons. Artikelen op Banzeiro lees je gratis. Maar het in de cloud houden van een website is niet goedkoop. Hetzelfde geldt voor mijn onderzoeksjournalistiek. Reizen en verblijf in het Amazonegebied kosten geld. Daarom doe ik (nogmaals) een beroep op jou.


Met iDEAL kun je mijn werk in de Amazone via de beveiligde omgeving van je eigen bank ondersteunen. Waar? Hier: STEUN BANZEIRO. Met jouw bijdrage help je onafhankelijke onderzoeksjournalistiek door te gaan.


Bericht van een donateur


Wat beweegt iemand om BANZEIRO (meerdere malen) te steunen?


Een van de donateurs legde het uit:


“Ik vind het belangrijk dat dit onderzoek in het Amazonegebied gedaan wordt en niet in de laatste plaats dat jij dat doet; dit in verband met je plaatselijke contacten, integere aanpak en diepgaande kennis van de ingewikkelde problematiek. Wel maak ik me soms een beetje zorgen over de risico’s die je daar zou kunnen lopen.”


Ter herinnering:


Woensdagavond 11 maart interview ik de Nederlandse econoom en Amazone-kenner Pitou van Dijck in de Amsterdamse tapas bar Duende over zijn boek 'Naar het eind van de Amazone’. Het belooft een interessante avond te worden.


Adres: Lindengracht 62. Aanvang: 20.00 uur. Komt allen.


Groet,


C. Cornell Evers

Beste donateurs,

De reportages 'Kantelende Amazone' en 'Amazone onder vuur' zijn nu samengevoegd in één overzicht. Vanuit verschillende invalshoeken wordt uitgelegd waarom de Amazone belangrijk is voor het klimaat.

https://issuu.com/c.cornellevers/docs/aov

Beste donateurs,

Het is een jaar na het begin van mijn crowdfund campagne Kantelende Amazone. De situatie in het gebied is er in dat jaar niet beter op geworden. Integendeel. Zoals in mijn nog altijd lopende serie artikelen wordt gezegd, is de Kantelende Amazone in sommige delen van het gebied al min of meer een feit. Of zoals de Braziliaanse wetenschapper Antônio Donato Nobre, die werkt voor INPE (Nationaal Instituut voor Ruimte Onderzoek in Brazilië) mij zei: “Remote sensing en veldstudies hebben aangetoond dat delen van de resterende bossen in het oosten van de Amazone momenteel vaker branden dan ooit, een aanwijzing voor de perverse, zichzelf versterkende cyclus van klimaat-aangedreven vernietiging.”

Ik ben inmiddels een vervolgproject gestart: CSI: Amazone onder vuur. Waar Kantelende Amazone vooral ingaat op de werking en het belang van de Amazone als belangrijk klimaatcontrolecentrum van de wereld, richt ik mij in CSI: Amazone onder vuur op de actoren die verantwoordelijk zijn voor de aantasting van de ecosystemen in het gebied. Ook wil ik weten wat in dit verband de gevolgen zijn voor de doelstellingen van het Klimaatakkoord van Parijs. Zijn deze nog haalbaar?

CSI: Amazone onder vuur richt zich met name ook op de aanleg van een enorme soja corridor in het Braziliaanse Amazone gebied. Bij de aanleg hiervan zijn ook Nederlandse bedrijven en de Nederlandse overheid betrokken. Lees het GroenLinks bericht ‘Hoe Europese bedrijven bijdragen aan het kappen van Amazonewoud voor sojaproductie’ en het rapport ‘Trends and Risks of Deforestation in the Brazilian Amazon’.

Je kun je afvragen wat ik hier nog aan kan toevoegen. Dat is een terechte vraag. Ik word niet gesteund door een groot invloedrijk mediaplatform. Ik geniet niet het vertrouwen van politieke partijen en belangrijke ngo’s.

Wat kan ik dus toevoegen? Ik wil weten “hoe dingen in het Amazonegebied écht werken”. Er wordt best veel geschreven over de Amazone en het klimaat. Maar echt wijzer word ik niet van veel van die artikelen. Ze spreken elkaar tegen, volgen een bepaalde agenda (lees: wie betaalt bepaalt) en/of slaan in de vertaalslag van wetenschap naar publiek stappen over. Ik kies bewust voor de onafhankelijke weg, zonder de dwingende en/of censurerende inbreng van opdrachtgevers en/of ngo’s; alleen verantwoording schuldig aan mijn lezers.

Omdat ik niet beschik over de financiële middelen van mediaplatforms en ngo’s is er weer een crowdfund campagne: CSI: Amazone onder vuur. De campagne is opgezet om het project te financieren, én om de (on)kosten van mijn lokale contacten te kunnen betalen.

Ik doe dit onderzoek niet alleen, maar werk samen met collega’s uit Nederland en Brazilië. De resultaten komen voor anderen beschikbaar om daar zelf verder mee aan de slag te gaan.

Weet dat ik dankbaar ben voor jullie eerdere bijdragen aan Kantelende Amazone. Het heeft veel meer opgeleverd dan aanvankelijk de opzet was, een hele website: Banzeiro.

Maar we zijn er nog niet. En misschien wil je weer helpen. Heb je eerder Kantelende Amazone gesteund, dan krijg je voor jouw schenking (minimaal €10) aan CSI: Amazone onder vuur gratis internettoegang tot al mijn te publiceren artikelen over dit nieuwe onderzoek. Maar ook vind je als trouwe donateur tegen de zomer van 2018 in je mailbox een link voor een gratis download van mijn Amazone Dossier (Kantelende Amazone + CSI: Amazone onder vuur), met verhalen, interviews, foto's en meer.

Grote dank.

Cornell Evers

Beste donateurs,

Soms zijn er updates die alleen toegankelijk zijn voor jullie. Die staan achter een slotje. Alleen valt de toegankelijkheid van die updates nogal tegen. Zo word je, wil je de afgeschermde berichten kunnen lezen, verplicht eerst een account bij Voordekunst aan te maken. Dat is omslachtig. Het maakt mijn communicatie met jullie er ook niet gemakkelijker op. Integendeel. Omdat ik bij mijn volgende campagne, die inmiddels van start is gegaan (zie CSI: Amazone onder vuur), de onderzoeksresultaten nog voor publicatie wil delen met mijn donateurs, wil ik jullie vragen om suggesties hoe dit aan te pakken. Ik heb het al geprobeerd met een Facebook groep. Dat werkte niet. Wat dan wel? Ik hoor het graag.

Groet,

C. Cornell Evers

‘Going Underground’was de eerste nummer-één hit van de Britse band The Jam. De song, uitgebracht in maart 1980, heeft niets te maken met de Amazone en het klimaat. Het is gewoon een lekker nummer en de headline boven 'Kantelende Amazone 6': een verhaal over schimmels, reuzenwormen en een Nederlandse Phd-student.

Groet,

Cornell

Beste donateurs en geïnteresseerden,

Aflevering 5 uit de mede met jullie hulp geproduceerde serie over de Kantelende Amazone (Kantelt hij nu wel of kantelt hij niet?) is nu online. Het is een heel betoog geworden, met veel cijfers en zo. Is dit nu de definitieve versie? Waarschijnlijk niet. Ik ga voorlopig nog wel even door, met 6, 7 en misschien ook wel aflevering 8.

Maar eerst nummer 5:

"De Amazone gewurgd of hoe de elektrische douche het regenwoud bedreigt"

Groet vanaf de commandobrug,

C. Cornell Evers

Beste donateurs en geïnteresseerden,

Het vijfde deel in mijn serie 'Kantelende Amazone' is in productie. Titel (onder voorbehoud):

‘De Amazone gewurgd of hoe de elektrische douche het regenwoud bedreigt’

Tot het zover is nodig ik jullie uit om een kijkje te nemen vanaf de top van ATTO: “Atmospheric Laboratory” 325 meter hoog in het Amazone regenwoud.

De taal is Portugees, maar volgens mij zijn de infographics van zichzelf duidelijk genoeg. En leuk.

C. Cornell Evers

“De doelstellingen van Brazilië voor het Akkoord van Parijs, twaalf miljoen hectaren bos planten: onmogelijk! Wie verzint zoiets?”

Een klimaatscepticus aan het woord? Integendeel. De Braziliaanse bos- en klimaatwetenschapper Dr. Niro Higuchi leverde in 2007 een belangrijke wetenschappelijke bijdrage aan een rapport van het 'Intergovernmental Panel on Climate Change’ (IPCC) van de Verenigde Naties dat van grote invloed was op de manier waarop de wereld naar klimaatverandering ging kijken. Hij en zijn collega’s werden voor hun werk onderscheiden met de Nobelprijs voor de Vrede, die het IPCC dat jaar deelde met Al Gore, voormalig vice-president van de Verenigde Staten en een toonaangevende activist voor het milieu.

Niro Higuchi is onderzoeker en aarzelt niet om vanuit zijn functie toe te geven dat hij en zijn collega’s veel van de werking en de invloed van de Amazone op het klimaat nog niet weten; dat daarvoor nog veel onderzoek nodig is. Een interview met Niro Higuchi lees je in deel 4 van mijn serie Kantelende Amazone: “De Amazone boven en onder de grond ontrafeld”

Beste donateurs en geïnteresseerden,

Ik heb jullie eerder laten weten niet helemaal tevreden te zijn met de beperkte vormgevingsmogelijkheden van de journalistieke platforms waarop ik wil publiceren. Ik ben dan ook begonnen met de realisatie van een eigen podium. Hoewel dit nog volop in ontwikkeling is (ik noem: logo, knoppen voor sociale media, slideshows, videokanaal, mogelijkheden tot interactie enzovoort), zijn de eerste artikelen uit de serie “Kantelende Amazone” daar reeds te lezen. De naam van de site: “BANZEIRO”. Naar de golfslag van een boot of kano op de Amazone. Ondertitel: “Rock the Amazon”.

Waar? Hier: http://www.banzeiro.greenarkpress.com

Ik wens jullie veel leesplezier.

C. Cornell Evers

Beste donateurs,

Mijn speurtocht naar de invloed van de Amazone op het klimaat is nog altijd in volle gang. Te land, onder de grond en in de lucht. En via het web. Wanneer er aan deze speurtocht een einde komt? Ik weet het niet. Net zoals veel van de mensen die ik over de werking van de diverse ecosystemen in de Amazone spreek het niet (precies) weten. Ik heb dus het vermoeden dat mijn bootje nog wel een tijdje over de Amazone zal blijven varen. Zeker is dat het niet bij één artikel zal blijven. Voorlopig staan er zo’n vijf op stapel en dat worden er naar alle waarschijnlijkheid nog wel wat meer.

Ik heb jullie eerder laten weten niet helemaal tevreden te zijn met de beperkte multimediamogelijkheden van de platforms waarop ik wil publiceren. Ik zoek dan ook naar alternatieven. In afwachting van de realisatie van een eigen podium start ik vanaf deze week met de toezending van de eerste paar artikelen uit de serie. Deze worden jullie in de vorm van een nieuwsbrief toegezonden. Ik wens jullie veel leesplezier.

Abraços do Caboclo Holandês C. Cornell Evers

Brandend Amazonewoud - Foto: © Alberto César Arújo

Deze foto maakt deel uit van de tentoonstelling Amazônia | Os Extremos – Amazônia | De Extremen van het onafhankelijke persagentschap Amazônia Real uit Manaus in de Braziliaanse deelstaat Amazonas. Meer hierover binnenkort in de "Kantelende Amazone" artikelen.

Beste donateurs en geïnteresseerden,

Het Amazonegebied is een frontlijn in de strijd tegen de klimaatverandering. “Climate control centre for the world”, noemt de Canadese rockzanger Bruce Cockburn het regenwoud in zijn song If A Tree Falls: “If a tree falls in the forest does anybody hear? Anybody hear the forest fall?"

Volgens sommigen zouden delen van de Amazone dichtbij zogenaamde kantelpunten (tipping points) zijn, waarbij een relatief kleine verandering voor een relatief groot en onomkeerbaar gevolg zorgt en het klimaat in een andere evenwichtssituatie terecht komt. Er zijn ook tegengeluiden die zeggen dat de Amazone flexibeler is dan de kantelpuntprofeten prediken.

Ik legde de vraag over het wel of niet kantelen tijdens mijn recente verblijf in het Amazonegebied voor aan bos- en klimaatwetenschappers. Hun antwoorden lees je spoedig in een serie artikelen.

De artikelen zouden in beginsel via Reporters Online bij de journalistieke internetkiosk Blendle te lezen zijn. Nu blijkt dat Blendle om mij onduidelijke redenen een maand na publicatie het beeldmateriaal bij artikelen verwijdert: foto’s, illustraties en grafieken. Ook het embedden van video’s (b)lijkt (vooralsnog) niet mogelijk.

Ik vind dat een groot deel van de door mij verzamelde informatie vrij toegankelijk moet zijn en hoop hiervoor binnenkort een website online te hebben. Door de beperkingen van Blendle is een eigen site met multimedia mogelijkheden nu zelfs noodzakelijk geworden. Ik kan daarbij wel wat hulp gebruiken. Mijn vraag is of iemand mij kan helpen snel een professionele wordpress.org site te bouwen.


Beste donateurs en geïnteresseerden,

Kantelen of niet kantelen, dat is de vraag. Ik heb het in deze update natuurlijk over de Amazone. Ik legde deze vraag tijdens mijn recente verblijf in het Amazonegebied voor aan diverse wetenschappers. Hun antwoorden lees je binnenkort in een serie artikelen.

Ik vind dat een groot deel van de door mij verzamelde informatie vrij toegankelijk moet zijn en hoop hiervoor binnenkort een website online te hebben. Ik kan daarbij wel wat hulp gebruiken. Mijn vraag is of iemand mij kan helpen snel een professionele wordpress.org site te bouwen.

Als we het hebben over het Amazone regenwoud, dan denken we meestal op de eerste plaats aan de bomen, het groene bladerdak. Maar er is meer. De bodem speelt ook een belangrijke rol in de kringloop van water, koolstof en energie. Er zijn veel studies gedaan naar wat zich boven de grond afspeelt. Een voorbeeld is het hier eerder genoemde GOAmazon project. Nieuwe onderzoeken, waarbij ook Nederlandse wetenschappers zijn betrokken, gaan echter ook ondergronds. Daar ligt nu de prioriteit. Meer weten? Lees de nieuwsbrief. Aanmelden kan hier: Kantelende Amazone!

Beste donateurs en geïnteresseerden,

Mijn speurtocht (foto) naar de invloed van de Amazone op het klimaat is nog altijd in volle gang. Reaching for the sky & going underground, op zoek naar water, koolstof en energie. Tot en met de publicaties (ja, het worden meerdere artikelen) vanaf begin april bij Reporters Online hou ik jullie hier op de hoogte met updates.

Het behoud van het tropisch regenwoud in het Amazonegebied gaat iedereen aan, maar is op de eerste plaats een zaak van de lokale bewoners. Tenminste, dat vinden zij zelf. Het is hun land, zo betogen zij in reacties op de bemoeienis van de rest van de wereld met hun binnenlandse aangelegenheden, te weten hun leefgebied. Als de wereld iets wil met de Amazone, zal er geluisterd moeten worden naar de mensen die er wonen en werken, niet alleen naar de inheemse volken, maar ook naar al die miljoenen anderen die wonen langs de rivieren en in de vele steden.

Ik vroeg enkelen van hen: "Wat betekent de Amazone voor je?"

Tony de Melo (49) - visser:
"Het woud helpt de wereld ademen, geeft water aan de vissen. Zonder vissen zouden wij hier geen leven, geen toekomst hebben. Amazonenses eten het meeste vis van alle Brazilianen. Wij hebben het woud nodig."

Mario Antonio da Silva (50) - hulpbisschop Manaus
"Het woud is, zoals dat populair heet, de long hè. Het is belangrijk door zijn biodiversiteit, voor de CO2-opslag, het klimaatevenwicht. Ik denk dat het woud belangrijk is voor alle facetten van het leven, in Amazônia, in Brazilië en op de hele planeet."

Celdo Braga (65) - leraar, dichter, musicus
"Al mijn werk is gericht op de cultuur en het milieu van de Amazone. Ik ben er trots op te wonen in dit prachtige, door de hele wereld bewonderde gebied dat zo bij mij past. Daarbij zal de Amazone altijd de bakermat zijn van mijn artistieke bestaan en mijn inspiratie."

Ik sprak eerder met de Amerikaanse klimaatwetenschapper Philip Fearnside. We hadden het onder andere over het inefficiënte gebruik door de Braziliaanse overheid van de mogelijkheden die het land biedt om goedkoop energie op te wekken. Het bouwen van waterkrachtdammen hoort daar niet bij, aldus de wetenschapper. Fearnside: “Zo wordt vijf procent van alle elektriciteit gebruikt voor elektrische douches en om badwater te verwarmen. Brazilië is een van de weinige landen in de wereld die dat doet. Dat is ongelooflijk inefficiënt. Je kunt water direct verwarmen met de zon. Daar is geen elektriciteit bij nodig. Sinds Brazilië’s klimaatplannen in 2008 is het geen officieel beleid van de regering om iets aan de elektrische douches te doen. Niets hebben ze eraan gedaan. Meer en meer dammen bouwen in de Amazone, dat is wat ze doen, zoals de Belo Monte. Dan is er het corruptieschandaal. Inmiddels is publiekelijk bevestigd dat de laatste twee presidentsverkiezingen zijn gefinancierd met hulp van Belo Monte. Het laat eens te meer zien dat het bouwen van dammen niet de goedkoopste manier is om elektriciteit te genereren.”

Meer weten over de Belo Monte Dam? Kijk dan de documentaire Belo Monte: After the flood van filmmaker Todd Southgate.

Beste donateurs en geïnteresseerden,

Het eerste deel van mijn reis zit erop. Ik ben inmiddels weer in Nederland. Mijn speurtocht naar de invloed van de Amazone op het klimaat gaat echter gewoon door. Tot en met de publicatie begin april bij Reporters Online hou ik jullie op de hoogte met updates bij Voordekunst en via een Facebookgroep voor donateurs: Kantelende Amazone. Ben je niet op Facebook of word je liever anoniem geïnformeerd, dan is er een onregelmatig verschijnende nieuwsbrief. Inschrijven kan hier: Kantelende Amazone!

In het natuurreservaat Uatumã, 150 kilometer ten noordoosten van Manaus in de Braziliaanse deelstaat Amazonas, rijst sinds kort ATTO (Amazonian Tall Tower Observatory) op uit het regenwoud. De stalen onderzoekstoren van 325 meter hoog is een gezamenlijk Duits-Braziliaans project.

Door de grote hoogte van de ATTO toren kunnen wetenschappers over een dusdanig uitgestrekt gebied metingen in de atmosfeer verrichten, dat zij in staat zijn om met grote precisie te voorspellen wat de invloed van allerlei factoren – inclusief menselijk handelen – op het klimaat zal zijn. Als deze voorspellingen blijken te kloppen, zal het vertrouwen in de onderzoeken toenemen, zo verwacht men.

Ik was in het gebied toen ATTO werd gebouwd en nam mij destijds voor om de toren, als hij klaar was, te beklimmen. Het is er niet van gekomen. Mijn recente verblijf viel midden in de regentijd en ik zag mij daarboven al, na een uitputtende klauterpartij in weer en wind, om een helikopter bellen. Ik denk niet dat de lokale overheden daarmee blij zouden zijn geweest. Vriend en fotograaf Raphael Alves uit Manaus is om dezelfde redenen (regen, wind, bliksem) evenmin boven geweest, maar heeft wel een nabijgelegen kleinere toren als klimwand gebruikt en vandaar de hier gepubliceerde foto’s gemaakt.

“We hebben hier drie Amazonerivieren,” zegt de man, een politicus, met wie ik koffie drink op het pleintje bij Café do Pina in het centrum van Manaus: “een onder de grond, een erboven en een in de lucht.”

Twee jaar geleden was er in de media veel te doen over een rapport van de Braziliaanse wetenschapper Antônio Nobre. Dit ging over "vliegende rivieren": luchtstromen die door de bomen in het regenwoud "uitgezwete" waterdamp van het Amazonegebied naar het midden en het zuidoosten van Brazilië en het noorden van Argentinië voeren. Het fenomeen "vliegende rivieren" is al sinds de jaren tachtig bekend, maar nog altijd weten wetenschappers niet hoe het precies werkt, vertelde mij de Braziliaanse bos- en klimaatwetenschapper Niro Higuchi, een van de eerste experts die ik op mijn zoektocht naar de "Kantelende Amazone" sprak. Ik ga over het fenomeen “vliegende rivieren” binnenkort in gesprek met de Braziliaanse klimaatwetenschapper Paulo Artaxo, eerder een van de coördinatoren van het GOAmazon project. Zie het artikel: Donkere wolken boven de Amazone.

Meer weten? Meld je aan voor mijn nieuwsbrief of, als je donateur bent, bij de Facebookgroep "Kantelende Amazone".

Mijn speurtocht naar de invloed van de Amazone op het klimaat is begonnen. Tot en met de publicatie bij Reporters Online hou ik jullie op de hoogte met updates bij Voordekunst en via een Facebookgroep voor donateurs. Ben je donateur en heb je vragen of suggesties met betrekking tot het project, laat je dan horen via mijn Facebook account: C Cornell Evers. Ben je geen donateur maar wel geïnteresseerd, dan is er de nieuwsbrief. Aanmelden kan hier: KANTELENDE AMAZONE!

Foto: Radar Wind Profiler: “I’m the operator with my pocket calculator.”

T3
Amazonisch dierenleven is er op T3 nauwelijks. Soms waagt zich een kameleon op de open ruimte tussen de containers, om daarna weer snel in de schaduwen te verdwijnen, weg van de spiedende blik van roofvogels. En er wordt wel eens een slang aangetroffen, al dan niet giftig.

De veelal witte containers, de ongewoon gevormde meetinstrumenten en de met metallic ducktape afgedichte kabels en leidingen geven het terrein een vreemde, wat surrealistische aanblik. Hier regeert de computer. Hier wordt (misschien) de toekomst van ons klimaat bepaald. Vanuit een grote stalen kuip (Radar Wind Profiler) klinken elektronische bleeps als bij de Duitse techno-pop band Kraftwerk: “I’m the operator with my pocket calculator.”

Uit: "Donkere wolken boven de Amazone"

De eerste (test)uitvoering van mijn nieuwsbrief is er. Nieuwsgierig? Meld je aan. Click KANTELENDE AMAZONE!

Beste donateurs. Mijn speurtocht naar de invloed van de Amazone op het klimaat start binnenkort. Vanaf de aanvang van mijn reis tot en met de publicatie bij Reporters Online hou ik jullie op de hoogte met updates bij Voordekunst en via een Facebookgroep voor donateurs: Kantelende Amazone. Meld je aan bij mijn account: C Cornell Evers. Ben je niet op Facebook of word je liever anoniem geïnformeerd: Er komt ook een nieuwbrief. Binnenkort meer informatie.

Ik kom sinds 1990 in de Amazone en werk daar samen met musici, kunstenaars, dichters en fotografen. Een van hen is de fotograaf Luiz Vasconcelos. In 2009 won hij de eerste prijs in de categorie 'general news singles' van World Press Photo. Wij ontmoetten elkaar tien jaar geleden bij een partijtje voetbal.

In Manaus, hoofdstad van de Braziliaanse deelstaat Amazonas in het hart van het tropisch regenwoud, wordt sinds 44 jaar de Peladão georganiseerd, het grootste amateurvoetbaltoernooi in de wereld.

Meer dan 30.000 voetballers strijden momenteel in het noorden van Brazilië om de titel tijdens de Peladão, de grootste amateurvoetbalcompetitie in de wereld. Dit toernooi vindt elk jaar gedurende vier maanden plaats aan de rand van het Braziliaanse Amazonegebied.

De Peladão kent in omvang en eigenaardigheden zijn weerga niet. Een voorbeeld: elk voetbalteam heeft een eigen koningin, rainha, die uitkomt in een speciale missverkiezing. Als het voetbalteam verliest maar de koningin gaat door naar de volgende ronde in de schoonheidswedstrijd, dan komt haar team terug in de race. Elk jaar is er een team dat na talloze wedstrijden op drassige buurtveldjes de weg vindt naar de finale waar 40.000 toeschouwers op z'n Braziliaans de winnaars toejuichen.

Brazilië is voetbal

In Brazilië is iedereen supporter. Je kunt er onmogelijk opgroeien zonder iets van voetbal te weten. Voetbal gaat er niet zozeer om winnen of verliezen, het bepaalt het sociale leven. Brazilië is voetbal. In dit opzicht is de Peladão behalve een sportief vooral ook een sociaal gebeuren. De Peladão gaat over lief en leed, over samenwerking, over onderlinge verbondenheid in de wijken van Manaus en al die andere dorpjes en gehuchten die het Amazonegebied kent.

In 2007 stelde ik voor de stichting StadsSpelen Amsterdam uit de archieven van de krant Jornal A Crítica uit Manaus een expositie samen met werk van lokale fotografen. StadsSpelen gebruikte net als de Peladão sport en cultuur om de sociale cohesie tussen bevolkingsgroepen te bevorderen. In het kader van een mogelijke uitwisseling organiseerde ik op de Dam in Amsterdam een presentatie met werk van fotografen uit Manaus. De expositie Peladão: voetbal en koninginnen in het regenwoud gaf in kleurige beelden een indruk van de competitie, en van de sociale en culturele achtergronden van het leven van de voetballers en hun familie, hun vrienden en hun buren.

“Het leek wel oorlog. Overal ontploften traangasgranaten”

Luiz Vasconcelos was een van de fotografen wiens werk was te zien in Peladão: voetbal en koninginnen in het regenwoud. Een jaar later, in 2008, fotografeerde hij het buitensporige geweld waarmee de militaire politie in een buitengebied van Manaus een gekraakt terrein ontruimde. Weer een jaar later werd een van de foto’s uit de serie, Expulsos da Terra, onderscheiden met de eerste prijs algemeen nieuws van World Press Photo. Op de foto is een vrouw van het inheemse volk van de Sateré-Maué te zien, Valda Ferreira, die zich met in haar armen haar baby tegen een muur van met schilden en stokken bewapende politieagenten werpt. “Het leek wel oorlog,” herinnert Luiz zich. “Er werd hard op losgeslagen. Overal ontploften traangasgranaten.”

De politie eiste op een gegeven moment zijn foto’s op. Luiz weigerde, haalde de geheugenkaart uit zijn camera en gaf die aan zijn chauffeur, die het ding in zijn schoen stopte. Na weer wat foto’s te hebben gemaakt, liet Luiz die aan de commandant van de politie zien. Het mag duidelijk zijn dat Luiz Vasconcelos bij zijn volgende klus door de politie niet met gejuich werd ontvangen. Zelf haalt de fotograaf zijn schouders erover op. “Werken met de politie is vaak problematisch,” zegt hij. “Dat is altijd al zo geweest, zo lang als ik me herinner. Dat was zo tijdens de dictatuur en eigenlijk is het nu niet echt anders.”

Valda Ferreira, de vrouw op de winnende foto, trapte de afgelopen jaren regelmatig een balletje mee tijdens de Peladão.

Foto: Luiz Vasconcelos - Expulsos da Terra (1ste prijs 'general news singles' World Press Photo 2009)

Beste donateurs. De campagne is geslaagd. Dankzij jullie. Mijn journalistieke onderzoek naar de invloed van de Kantelende Amazone op het klimaat start half januari en gaat anderhalve maand duren. Vanaf de aanvang van het onderzoek tot en met de publicatie hou ik jullie op de hoogte via Voordekunst en een voor dit doel op te richten Facebookgroep. Over dit laatste verwacht ik jullie in overeenstemming met de voorwaarden van Voordekunst binnen twee weken te informeren.

Met nog 15 dagen te gaan is 100% van het (eerste) streefbedrag binnen.

Dank aan alle donateurs voor het in mij gestelde vertrouwen. De campagne wordt vervolgd. Het streven is om (bij voldoende belangstelling) naast het verhaal over de Amazone als klimaatcentrum een online nieuwssite op te zetten met door Amazonebewoners zelf gemaakte verhalen, artikelen, reportages en interviews.

Het tropisch regenwoud in het Amazonegebied is op de eerste plaats van de lokale bewoners. Het is hun land, reageren zij op de bemoeienis van de rest van de wereld met hun binnenlandse aangelegenheden, hun leefgebied.

Als de wereld iets wil met de Amazone, zal er naar hen geluisterd moeten worden, naar de inheemse volken en al die miljoenen anderen die wonen en werken in de steden en langs de rivieren.

"Orgulho de ser Amazonense", "Trots om een bewoner van Amazônia te zijn"

Eliberto Barroncas uit Manaus in het Braziliaanse Amazonegebied is muzikant, kunstenaar, dichter en docent muziek en kunst aan de universiteit van Amazonas. Net als veel anderen is hij niet echt positief over de aanwezigheid van buitenlandse NGO’s in het Amazonegebied. Zijn motivatie is echter van heel andere aard dan die van bijvoorbeeld grootgrondbezitters die vinden dat de NGO’s zich met zaken bemoeien (regenwoud, inheemse volken) die hen “niet aangaan”. Barroncas: “Ik heb via mijn werk met deze organisaties te maken gehad en heb nog nooit enige sociale verbetering gezien als gevolg van hun activiteiten. Het ontbreekt ze vaak aan kennis van de mensen hier, hoe die in elkaar zitten, hun culturele achtergronden. Het merendeel van hun werk gaat over cijfers, statistieken. Soms maken ze bepaalde problemen ook alleen maar erger.”

Hij noemt als voorbeeld de vele zelfmoorden onder jongeren van de inheemse volken in het stroomgebied van de Amazone. Deze nemen de laatste jaren enorm in aantal toe. Barroncas: “Dat gebeurt in het gebied van de Alto Rio Solimões (Solimõesrivier) en in het gebied van de Alto Rio Negro (Negrorivier). Daar werken overal NGO’s. Door de vele mogelijkheden tot communicatie die hen worden geboden, worden deze jongeren geconfronteerd met een werkelijkheid, met rolmodellen die voor hen onbereikbaar zijn. Tegelijkertijd verliezen ze het contact met de tradities van hun gemeenschap en de waarden van hun eigen cultuur.”

Het is zondagmiddag en de omgeving van Avenida Manaus Moderna aan de oever van de Rio Negro is bijna uitgestorven, als iemand mijn naam roept. Het is mijn oude naam, de naam die in Manaus niemand kent. Ik kijk verbaasd om en daar staat Ildo Tikuna, met naast hem zijn vrouw Carmen en Geferson, een van zijn zonen. De verbazing gaat over in blije verrassing. Zolang, vele jaren, hebben wij elkaar niet meer gezien. De laatste keer was in Enepü (mierennest), een kleine inheemse gemeenschap in het regenwoud dichtbij de grens met Colombia waar Ildo en zijn familie een teruggetrokken leven leidden. Ildo is in Manaus, omdat hij ziekenhuiszorg nodig heeft. Een bloedziekte. Wij praten, over de Tikuna en over Enepü, waar Ildo's verwanten nog altijd wonen, en over Pedro Inácio Pinheiro, zijn schoonvader, die een belangrijke rol speelde bij de bevrijding van het Tikuna volk van de onderdrukking door kolonisten en bij het terugkrijgen van zijn landrechten.

Dan lopen wij naar de rivier die in ons leven zo'n belangrijke rol speelt en kijken naar de andere kant, waar het regenwoud ligt, en onze herinneringen.

De ontbossing in het Braziliaanse Amazonegebied is voor het tweede jaar op rij drastisch toegenomen.

Van augustus 2015 tot eind juli dit jaar zijn in het Braziliaanse Amazonegebied 7.989 vierkante kilometer regenwoud verwoest. Dit is een groei van 29 procent ten opzichte van 2015. Een jaar geleden bedroeg de ontbossing 6.207 vierkante kilometer. Dat was al een stijging van 24 procent in vergelijking met het jaar daarvoor. Deze cijfers staan in een recent rapport van het Braziliaanse Instituut voor Ruimte Onderzoek INPE. Het gaat om het grootste verlies aan bos sinds 2008. Het is het equivalent van een uitstoot in de atmosfeer van 130 miljoen ton CO2, ofwel tweemaal de jaarlijkse emissie van een land als Portugal.

Een versoepelde en slecht gehandhaafde milieuwetgeving, extreme droogte en de Braziliaanse economie zijn mogelijke factoren in de toename van de ontbossing, maar ook de grootschalige, illegale houtkap.

“If a tree falls in the forest does anybody hear? Anybody hear the forest fall?" (Bruce Cockburn in If ATree Falls)

Ik kom sinds 1990 in de Braziliaanse Amazone en werk daar samen met musici, kunstenaars, dichters en fotografen. Een van de eersten die mijn pad kruiste, was de fotograaf Alberto César Araujo uit Manaus. Hij is een van de initiatiefnemers van de internationaal geprezen website Amazônia Real.

Alberto César Araujo richt zich met zijn werk op het leven van de riviergemeenschappen in het Amazonegebied en op de milieuproblematiek als gevolg van ontbossing. Zijn foto's vonden hun weg naar nationale en internationale media, waaronder O Globo, Folha de S. Paulo, Estado de S. Paulo, National Geographic Brasil, New York Times, Newsweek en The Independent. In Amazônia documenteerde hij sociale en ecologische projecten van verschillende organisaties zoals WWF en Greenpeace Brazilië. Hij won diverse fotografieprijzen: Dom Helder Câmara (2000), Esso de Fotografia (2001), Sebrae (2004), FAPEAM (2011), HSBC (2012), Leica Foto (2012) en Carolina Hidalgo Vivar no POY LATAM (2013). De Amazonese dichter Thiago de Mello, schrijver van “Os Estatutos do Homem”, omschreef Alberto César in een interview als “tekenaar van licht ".

Pistoleiros
Alberto César weet hoe risicovol het kan zijn om te berichten over kwesties waarbij economische belangen en het milieu maar ook mensenrechten lijnrecht tegenover elkaar staan. In 2008, toen hij voor een tijdschrift aan een special over Amazônia werkte, kreeg hij ‘s nachts, in opdracht van de grondzwendelaar João Cleber, zeer onaangenaam bezoek. Araujo: “Twee pistoleiros drongen mijn hotelkamer binnen om mijn apparatuur en foto’s te stelen, zodat ik niet meer kon werken. Ik hield me slapende. Ze namen alleen de verkeerde tas mee, haha. Of ik bang was? Wat dacht je! Ik heb me vijftien minuten heel stil gehouden.”

De intimidatie beperkt zich niet tot Brazilianen. Op 20 augustus 2007 werden Alberto, activisten van Greenpeace, medewerkers van OPAN (Operação Native Amazônia) en enkele Europese journalisten door boeren en politici uit Juína in de staat Mato Grosso zwaar gehinderd toen ze met toestemming van de overheid het nabijgelegen gebied van de Enawene Nawe stam wilden bezoeken.

Video: f/22. Ciclo 2015. Alberto Cesar Araujo: Uma certa Amazônia

Realisatie: Pablo La Rosa
Productie en interviews: Magdalena Gutiérrez
Assistent: Manuela Gutiérrez
Editie: Lasabraña
Vormgeving: Francisco Landro
Inhoud: Daniel Sosa - Magdalena Gutiérrez - Pablo La Rosa - Francisco Landro

Foto: © Greenpeace/Alberto César Araujo

Milieu-activisten die zich inzetten om land, bossen en rivieren te redden lopen in Brazilië meer dan elders de kans dit met hun leven te bekopen.

Activisten voor een duurzame toekomst van het Amazonegebied worden vaak gezien als mensen die de ontwikkeling en economische groei tegenhouden. Zij zijn een sta-in-de-weg van grootgrondbezitters en industriëlen die weinig op hebben met de milieuwetgeving. Die worden bij hun illegale praktijken vaak geholpen door lokale politici. Voeg daarbij een milieupolitie die te weinig macht heeft om echt een vuist te maken en overheden die misdaden tegen het milieu achteraf legaliseren en wij zijn in het wilde westen van de Amazone. Met desastreuze gevolgen. Zoals intimidatie, bedreiging en zelfs, in toenemende mate, moord.

Volgens een onderzoeksrapport van de Britse milieuorganisatie Global Witness zijn er vorig jaar wereldwijd 185 milieuactivisten vermoord, 60 procent meer dan in 2014. Koploper is Brazilië. Daar werden 50 activisten vermoord. De meesten van hen streden tegen de illegale houtkap in het Amazonegebied.

Internationaal bekend is de moord op de Amerikaanse zuster en mensenrechten- en milieuactiviste Dorothy Stang op 12 februari 2005 in Anapu, Pará.

Ik geef zondag 26 maart 2017 in de Amsterdamse Hofkerk een lezing over “Zuster Dorothy Stang, martelaar voor de Amazone”.

Bewoners Transamazônica wandelen voor vrede en gerechtigheid. Foto: © Alberto César Araujo

“Seja sempre bem vindo a Sua terra ...”, schreef een vriendin uit Manaus in de Braziliaanse Amazone mij enkele dagen geleden. “Je bent altijd welkom op Jouw grond ...”

In 2013 was ik veldproducer voor de aflevering over Amazonas van het IKON TV-programma “Paul Rosenmöller en de strijd van Latijns-Amerika”. De openingsbeelden tonen Manaus Moderna, de chaotische haven van de Braziliaanse Amazonestad Manaus. Het is de plek waar ik altijd als eerste naar toe ga. Ik ken er de mensen en zij kennen mij. Het is mijn grond. Begin 2007 was ik daar met Thijs Middeldorp, toen bestuursvoorzitter van StadsSpelen Amsterdam, later o.a. mede-oprichter van de energiecoöperatie Amsterdam Energie. Hij schreef destijds: “Ik dompel onder in een “tweede” wereld. De haven is rauw. Geen opsmuk. Arme mensen met verweerde koppen sjouwen zich langs de trappen omhoog met grote zakken handel op hun rug. Cornell Evers lijkt wel een lokale beroemdheid, juist ook op de armetierigste stukjes haven kent hij mensen, en mensen komen met een brede grijns op hem af. Ik had me geen betere gids kunnen wensen.”

Lees ook van Thijs Middeldorp “Wat als een rivier rechten krijgt”: https://decorrespondent.nl/thijsmiddeldorp

Hoewel “De wondere wereld van de Amazone” mij van jongs af aan fascineerde, was het de muziek die mij naar Brazilië bracht en dan met name die van zanger-gitarist Caetano Veloso, een van de leiders van de Tropicália-beweging.

Om eerlijk te zijn had ik niets met Tropicália, de beweging die in de jaren zestig tijdens de dictatuur in Brazilië het establishment uitdaagde met een eigenzinnige mix van muziek, theater, avant-gardistische poëzie en kunst. Tenminste niet in de tijd dat ze ontstond. De psychedelische muziek van de Summer of Love reikte mij de sleutel waarmee ik van de Rooms-Katholieke kostschool kon ontsnappen. Mijn vrijheid heette vervolgens eerst progrock en later punk en new wave.

In 1984 – ik werkte inmiddels bij het muziekblad OOR – stuurde een bevriende muzikante mij een cassette met muziek die haar inspireerde: Os Mutantes. De sleutelwinkel uit mijn internaattijd bleek een Braziliaanse vestiging te hebben, die ik tot dan over het hoofd had gezien. Niet dat ik geen Braziliaanse muziek luisterde. Ik was vertrouwd met de filmische klanken van meestergitarist en componist Egberto Gismonti, met de eigenzinnige percussie van Naná Vasconcelos, met de avontuurlijke conceptalbums van singer-songwriter Milton Nascimento. Ik luisterde naar jazzdrummer en -percussionist Airto Moreira en diens vrouw, de prachtige zangeres Flora Purim. De Amerikaanse avant-garde gitarist en vocalist Arto Lindsay, opgegroeid in Brazilië als zoon van presbyteriaanse zendelingen, zette mij verder op het Braziliaanse spoor.

In 1989 produceerde Arto Lindsay, samen met toetsenist Peter Scherer, Caetano Veloso's experimentele no wave album “Estrangeiro”, met daarop bijdragen van onder anderen Naná Vasconcelos, Carlinhos Brown en de gitaristen Bill Frisell en Marc Ribot. Twee jaar later stond het eveneens door de gitarist geproduceerde album “Circuladô” van Caetano Veloso in mijn jaarlijst op nummer 8. Op 6 in diezelfde lijst stond “Lust” van Arto Lindsay's eigen project Ambitious Lovers, met Caetano in een opvallende gastrol. Inmiddels vroegen collega's zich af of ik van mijn muzikale geloof was gevallen, ik die toch vooral schreef over in wagonladingen decibellen grossierende bands als Sonic Youth, Swans en Einstürzende Neubauten. Brazilië, dat was toch geen rock & roll.

In 1990 reisde ik voor het eerst naar het land. Ik overleefde in de Amazonejungle een aanval van bijen, had in het waterland van Ilha de Marajó een koortsdelirium, werd met een eenmotorig vliegtuigje in de bush opgepikt en naar een ziekenhuis gevlogen en danste in Salvador, Bahia met de drummers van Olodum. Brazilië bleek behoorlijk rock & roll. Vier jaar later verruilde ik de redactiestoel bij OOR voor een hangmat in de Amazone in het noorden van Brazilië. Daar zag ik Caetano Veloso voor de eerste keer live, in Manaus, metropool in het tropisch regenwoud.

Een goed begin is het halve werk. Na slechts een halve dag online is al ruim een kwart van het (eerste) streefbedrag binnen.

Er is ook een reactie uit Manaus, hoofdstad van de Braziliaanse deelstaat Amazonas: “Que bom Cornell! Seja sempre bem vindo a Sua terra ...”, “Wat goed Cornell! Je bent altijd welkom op Jouw grond ...”

De afzender is Railde Vitor. Zij is danseres en percussioniste bij Projeto Escada Sem Degraus. Dit is een collectief van kunstenaars rond Eliberto Barroncas, muzikant, kunstenaar, dichter en docent muziek en kunst aan de universiteit van Amazonas. Zij werken met dans, theater, muziek, poëzie, literatuur en sociale projecten. Zo willen zij een vorm van educatie creëren die moet leiden tot een grotere bewustwording van de eigen cultuur van de Amazonebewoner en van diens relatie tot de natuur.