J.R.R. Tolkien The Lord of the Rings het mooiste boek -yn it moaiste Frysk maak de uitgave van De Twa Tuorren nu mogelijk!
Mijn naam is Liuwe Westra. Op dit moment ben ik predikant zonder gemeente en freelance onderzoeker voor de Universiteit van Tilburg op het gebied van de kerkgeschiedenis. In mijn vrije tijd is het vertalen van literaire teksten in
J.R.R. Tolkien The Lord of the Rings
het mooiste boek -yn it moaiste Frysk
maak de uitgave van De Twa Tuorren nu mogelijk!
Mijn naam is Liuwe Westra. Op dit moment ben ik predikant zonder gemeente en freelance onderzoeker voor de Universiteit van Tilburg op het gebied van de kerkgeschiedenis. In mijn vrije tijd is het vertalen van literaire teksten in het Fries één van mijn passies.
Hieronder lees je, hoe ik ertoe gekomen ben te beginnen met deze vertaling van The Lord of the Rings. Om de uitgave van deel 2 mogelijk te maken, doe ik een beroep op jou. Friese boeken uitgeven is niet rendabel, en voor dit project kon ik geen uitgever vinden. Concreet betekent dat, dat ik geld nodig heb voor de drukkosten, de correctie, het handmatig inbinden en het werk van de fotografe. Ook als we alle boeken verkopen, verdien ik persoonlijk niets aan dit project. Waarom wil ik dit dan toch doen? Lees snel verder, en ontdek het unieke van De Twa Tuorren.
In 1997 organiseerde een Engelse uitgever een verkiezing van het mooiste boek van de 20ste eeuw. De verkiezing werd met afstand gewonnen doorThe Lord of the Rings van J.R.R. Tolkien, in het Nederlands bekend als In de ban van de Ring. Niet verwonderlijk: dit boek behoort na de Bijbel tot de top 3 van de meest verkochte boeken ter wereld.
Wat is de magie van Tolkien? Zijn vertelkunst, zijn fantasiewereld, maar ook zijn taal. Iedere zin van The Lord of the Rings is een kunstwerk in het klein: mooie woorden, soepel van ritme, passend bij de situatie of de persoon. Wie herkent niet uitspraken als Fool of a Took!, And from that shadow none ever came again, en So passes Denethor, son of Ecthelion? De dag dat ik als zeventienjarige scholier in dit boek begon, was ik verkocht. En altijd heb ik gedacht: Dit zou er ook in het Fries moeten zijn ...

Die gedachte heb ik lang op een afstand gehouden, ook al moest ik natuurlijk The Lord of the Rings geregeld herlezen en kwamen kleine flarden Friese tekst onwillekeurig bij me op. Maar toen bezocht ik in 2001 het eerste deel van de filmtrilogie van Peter Jackson. Dat was het laatste duwtje. Ik kwam thuis, pakte deel 1 uit de kast, zette de computer aan, en begon aarzelend te typen: Dit boek giet foar in grut part oer hobbits.
Tien jaar later kon deel 1 van Master fan Alle Ringen worden gepresenteerd in Leeuwarden. In die jaren heb ik veel geleerd: over Tolkien, over The Lord of the Rings, en ook over het Fries, mijn eigen moedertaal. Een intuïtie bleek bewaarheid: het Fries is een ontzettend rijke taal, die zelfs de fantasy-wereld van Tolkien kan herbergen. Er is de verscheidenheid van plechtige schrijftaal, oud en nieuw idioom, regionale varianten, recht-voor-z’n-raap spreektaal en natuurlijk ons geliefde understatement. Al die registers had ik hard nodig, maar gaandeweg kwam ik zelf ook onder de indruk: Wow, kan dit allemaal in het Fries?
Maar ook in Tolkiens vertellingen is er more than meets the eye. Iedereen weet dat Tolkien verschillende talen bedacht voor de verschillende groepen die zijn wereld bevolken. Minder bekend is, dat die talen subtiel doorwerken in namen die op het eerste gezicht heel gewoon lijken. Het plaatsje Archet en het bos Chetwood bij Bree bevatten bijvoorbeeld elementen uit het Welsh. Opnieuw een schitterende uitdaging voor een liefhebber van talen. En hoe spreken Enten in het Fries? En Orken? Voor de taal van de mensen van Rohan moest ik me zelfs verdiepen in het Oudfries, waarvan de handschriften worden bewaard in de kluizen van Tresoar te Leeuwarden.

De meest interessante ontdekking van de laatste jaren op het gebied van de boeken van Tolkien vind ik, dat de schrijver zijn verhalen bewust als vertaling heeft gepresenteerd. De Common Speech, waarin de meeste personages communiceren, is geen Engels, maar is in het Engels vertaald - althans, volgens de fictie van Tolkien. De bekende express train van vuurwerk die in het eerste hoofdstuk over de hoofden van de verbijsterde hobbits heen komt denderen is dan ook geen vergissing van de auteur, maar een bewuste knipoog: beste lezer, natuurlijk hadden de hobbits nog nooit van een trein gehoord, maar dit is ook niet het originele Rode Boek, dit is een vertaling!!
Dit laatste bracht mij op het idee, het oer-Engelse van Tolkiens boeken niet alleen in taal over te brengen naar Fryslân, maar ook in beeld. Met Maartje Roos, één van de meest getalenteerde Nederlandse fotografen, heb ik een idee bedacht voor een foto, die het verhaal van Tolkien plotseling in een Fries landschap plaatst. De twee torens zijn nu terug te vinden in het Friese landschap en de Friese mienskip, de eindeloze grasvlakten van Rohan zijn ‘verbeeldtaald’ naar de Greidhoeke en de witte Shadowfax wordt nu een Frysk hynder.

Al met al wordt er op dit moment keihard gewerkt aan een prachtig boek: het mooiste boek in het mooiste Fries, met misschien wel de mooiste foto van dit moment. Het boek krijgt een harde kaft en wordt met de hand ingebonden door ambachtelijke boekbinderij Fopma te Wier. Het telt 416 bladzijden, en wordt uitgevoerd met een schitterende foto op het stofomslag.

Om dit boek met deze foto ook echt tot stand te brengen, kan ik niet zonder financiële steun. Houd je van Tolkien, heb je iets met taal, doen je Friese wortels je zo nu en dan nog iets, doe dan mee! Ieder bedrag is welkom. Rechts bovenaan deze pagina staan verschillende tegenprestaties die ik graag wil leveren aan mensen die een grotere bijdrage schenken. Eén mogelijkheid kan ik speciaal aanbevelen: een exemplaar van het boek uit een exclusieve en beperkte oplage, met voorin een handgeschreven persoonlijk kwatrijn voor de besteller, uiteraard gesigneerd door vertaler en fotografe, voor € 80. Je krijgt dan ook nog een exemplaar van het speciaal voor deze gelegenheid geschreven essay Twa Tuorren yn Fryslân. Deze combinatie is alleen door bestelling vooraf op deze manier te verkrijgen! Na afloop van de feestelijke presentatie op 11 november 2016 zullen er alleen nog gewone exemplaren voor de prijs van € 39,90 te koop zijn.

Alle foto’s van dit project zijn gemaakt door en eigendom van Maartje Roos: www.roosphotography.nl.
Meer informatie over het project is te vinden op de website www.frysketolkien.nl.
Graag tot ziens!
Liuwe H. Westra, hikke en tein yn it skaad fan ’e Tsjommer toer / geboren en getogen vlakbij de mooiste kerktoren van Fryslân

Nieuwste donaties

Sipke Durksz
10-11-2016 22:39In prachtich keunstwurk

Harm J Schelhaas
9-11-2016 20:18Als lid van het Tolkien Genootschap Unquendor, ondersteuner van de Friese taal en warm voorstander van het vertalen van Tolkien in het Frysk

Een donateur
9-11-2016 19:54Ik stypje graach op dizze wize Liuwe mei syn passie en talint, draach it Frysk in waarm hert ta, dit boek jou ik oan ús âldste soan Thiadrik