De boeken hebben vanmiddag het pand verlaten en zijn overgedragen aan de post. Normaal gesproken zouden de pakketjes voor het weekend afgeleverd moeten worden. Heeft u maandag nog niets ontvangen? Mail dan even o.v.v. achternaam, postcode en huisnummer naar [email protected].

Vanwege aanhoudende technische problemen met de online verzendservice van PostNL loopt de verzending van de boeken vertraging op. We blijven druk proberen de zending zo spoedig mogelijk de deur uit te krijgen!

Heeft u gekozen voor het ophalen van de boekenset maar kunt u er morgen (zaterdag 9 januari) niet bij zijn? Vanaf aanstaande dinsdag t/m vrijdag 29 januari kunt u uw set tijdens kantooruren afhalen bij de receptie van het MCO Gebouw in Hilversum.

Met enige vertraging is het einde van het boekenproject in zicht. Vandaag kregen we de eerste exemplaren van de biografie van Rogier van Otterloo binnen en de drukker heeft ons een datum gegeven waarop alle boeken gegarandeerd klaar zullen zijn. Dit betekent dat we een datum hebben kunnen prikken voor de ophaaldag: zaterdag 9 januari 2016!

Op veler verzoek hebben we gekozen voor een zaterdag. En het is ook nog eens een zaterdag waarop in het gebouw (MCO, Hilversum) iets te beleven valt! Studenten van de MO Academy (ons talentontwikkelingsprogramma voor conservatoriumstudenten) geven die avond een concert. De eerste 100 mensen die zich (eventueel met partner) aanmelden voor de ophaaldag kunnen dit concert gratis bijwonen!

Voor wie:
Iedereen die ten minste €70 heeft bijgedragen kan zich aanmelden voor de ophaaldag, Ook als u eigenlijk had gekozen voor het thuisbezorgen heeft u de mogelijkheid op deze dag de boeken op te halen. Dit geldt ook voor de 18 mensen die €24 hebben bijgedragen en 1 boek naar keuze ontvangen.

Het programma:
Het is nog onzeker hoe het programma eruit komt te zien. Het idee is om het uitdelen van de boeken voorafgaand aan het concert te plannen, maar de tijden moeten nog worden afgestemd met de andere gebruikers van het gebouw. Meer informatie volgt zo spoedig mogelijk, we wilden iedereen alvast waarschuwen de datum vast te leggen.

Hoe opgeven:
Stuur een mail naar i[email protected] en geef aan of je alleen komt of iemand mee wil nemen.

Precies 2 weken geleden hadden we een aantal bijzondere gasten in de studio. Jaap Hoogenhout, John Oeben en Dirk Bukkems & Shirley Noe kozen voor een professionele opname met het orkest als tegenprestatie voor hun bijdrage aan de crowdfunding, Uit het archief van het orkest werden arrangementen gekozen die op het lijf van de solisten leken geschreven.

Een bijzondere dag voor hen, maar zeker ook voor het orkest!

Als het goed is heeft u inmiddels allemaal een email van ons ontvangen met informatie over de door u gekozen tegenprestatie. Voor vragen kunt u ons mailen op [email protected].

De komende weken zal meer duidelijk worden over de voortgang van het maken van de boeken en de uitvoering van de tegenprestaties. Houd onze updates en uw mailbox dus goed in de gaten!

We zijn enorm blij en geraakt door de overweldigende support voor onze actie “Boek het Metropole Orkest”. We hebben het project afgesloten met een totaal bedrag van €43.756,- ofwel 125% van ons streven!

Bedankt voor jullie donaties en hulp om de actie onder de aandacht te brengen.

We gaan vanaf vandaag heel hard aan de slag met de tegenprestaties en komen zo snel mogelijk bij u terug met meer informatie.

Zoals gezegd mogen de mensen die vanaf 4 augustus gedoneerd hebben een kijkje nemen bij de repetitie van het Metropole Orkest aanstaande zondag 9 augustus. Zij hebben inmiddels een uitnodiging in hun mailbox zitten.

Onder de mensen die vóór 4 augustus meededen aan de crowdfunding, hebben we 4 prachtige uitvergrote foto’s verloot van Dolf van der Linden. De winnaars zijn:
• Marcel Kroese
• Margaret Koerkamp
• R. Veenstra
• Huub Derksema

De winnaars ontvangen binnenkort een email met meer informatie over hoe zij deze foto in hun bezit krijgen.

Namens het gehele Metropole Orkest: ontzettend bedankt!

We zijn iedereen ongelooflijk dankbaar voor de support voor de campagne “Boek het Metropole Orkest”. De campagne loopt morgen af en de 100% is zojuist bereikt!

Misschien gaan we nog wel naar de 110%. Dat zou betekenen dat we iets meer ruimte hebben om het ontwerp en de uitvoering van de boeken extra mooi te maken! Ook gaan we dan proberen om originele geluidsopnames bij ieder boek te zoeken, die we in onze Metropole Orkest app gaan publiceren.

Wow, 84%! We zijn nu echt dichtbij succesvolle crowdfunding, maar ook het einde van de campagne is in zicht. Heb jij vrienden, familie, kennissen en collega's al opgeroepen mee te helpen de actie te doen slagen?

Iedereen die vanaf vandaag een (tweede) donatie doet is van harte uitgenodigd om als extraatje aanstaande zondag onze eerste orkestrepetitie van het nieuwe seizoen bij te wonen. Onder de mensen die al gedoneerd hebben verloten we totaal 4 uitvergrote foto's van Dolf van der Linden.

Op moment van schrijven hebben 73% van het benodigde bedrag aan donaties binnen. Met nog 8 dagen te gaan zetten we een social-media offensief in en we hopen dat jullie allemaal meedoen!

Wilt u andere mensen enthousiasmeren maar bent u niet zo actief op facebook en twitter? We hebben een pdf bestand gemaakt met de projectsamenvatting en alle tegenprestaties. Deze kunt u eventueel zelf printen en uitdelen. Het bestand staat op www.mo.nl/downloads/voordekunst.pdf.

Mocht u in de laatste 8 dagen nog een kleine extra bijdrage willen doen dan hebben we daar nu een extra reden voor. Onder de mensen die de tegenprestatie bij €20 kiezen verloten we een koptelefoon waarop u deze track kunt beluisteren! Ook wanneer u eerder dan vandaag gedoneerd heeft en koos voor het ontvangen van de niet eerder uitgebrachte opname loot u uiteraard mee.

Op moment van schrijven hebben we bijna 60% van het benodigde bedrag voor het boekenproject bij elkaar! Een mooi moment om kort uit te leggen wat u als donateur nog meer kan doen om de crowdfunding te doen slagen.

U kunt ook bijdragen aan het project door zo veel mogelijk vrienden, kennissen, familie, collega's of buren op de hoogte te brengen van de crowdfunding. Bijvoorbeeld door hierboven te klikken op de buttons waarmee u het project deelt op twitter, facebook of linkedin. U kunt ook gebruik maken van de afbeeldingen en teksten hieronder om andere mensen te enthousiasmeren.

Tot slot willen we in deze update even laten weten dat u ons altijd kan mailen voor vragen m.b.t. de crowdfunding via [email protected].

Help mee het verhaal van het Metropole Orkest te vertellen in 4 prachtige boeken! Voor meer informatie kijk op: www.voordekunst.nl/mo

Altijd al eens willen opnemen met het Metropole Orkest? Dat kan nu! Lees meer op www.mo.nl/tegenprestatie.

We zijn over de helft! Afgelopen maandag steeg het percentage voorbij de 50 met nog een week of 3 te gaan. We willen iedereen enorm bedanken, we zien er naar uit om aan de slag te gaan met de tegenprestaties!

Voor de update van deze week leek het ons leuk wat behind-the-scenes foto's te delen van het North Sea Jazz Festival 2015.

De MO vrachtwagen van Dijkstra Transport levert op zaterdagmiddag alvast de spullen voor het concert op zondag met Laura Mvula. Floormanager Hein en geluidstechnicus Dirk helpen met het uitladen. Voor het concert van de Metropole Orkest Big Band is weinig nodig. De musici nemen zelf hun instrumenten mee en het festival verzorgt de rest.

Gastdirigent Jörg Achim Keller en gitarist Peter Tiehuis worden voorafgaand aan het concert met de bigband (met muziek van Oliver Nelson) geïnterviewd door Mijke van Wijk van Radio 6.

De MO Big Band speelde in de goed gevulde zaal Amazon. Ze spelen o.a. muziek van het album 'The Blues and the Abstract Truth', met daarop jazz-klassieker 'Stolen Moments'.

Backstage bij de 'Maas': de spullen voor het orkest voor het concert op zondag staan netjes klaar.

Net na het middaguur arriveert de Metropole bus van partner Oad bij de Ahoy. Een deel van het orkest reist met deze bus van Hilversum naar concertlocaties.

Zicht vanuit een toen nog lege zaal op het podium waar het orkest klaar zit voor de soundcheck. Omdat we de zaal op zondag openden was er voldoende tijd om vooraf het geluid zo optimaal mogelijk in te regelen. Cruciaal bij een zaal van dit formaat!

Hoewel we al een paar keer concerten met Laura Mvula hadden gedaan was dit optreden op North Sea Jazz erg speciaal. De zaal was opvallend vol en Laura Mvula pakte het publiek compleet in. Chef-dirigent Jules Buckley vertelde naderhand dat hij vanaf de eerste noot ervaarde dat het orkest in topvorm was.

Na het concert hebben Laura en Jules bij de stand van Jazzism en Concerto gesigneerd. De belangstelling was zo groot dat de cd (opgenomen in 2014 in de Abbey Road Studios) volledig uitverkocht was. Het duo keerde na een interview elders op het terrein weer terug om de nog wachtende mensen niet teleur te stellen.

Graag delen we met jullie het eerste hoofdstuk van de biografie van Dolf van der Linden. Geschreven door Bas Tukker, is dit het eerste van 4 boeken die het verhaal van het Metropole Orkest vertelt.

Wie nu een wandeling maakt door het centrum van Vlaardingen, kan zich nauwelijks voorstellen dat dit slaperige stadje onder de rook van Rotterdam honderd jaar geleden bruiste van de bedrijvigheid. Na de uitbreidingen van 1898 en 1903 was het uitgegroeid tot de derde zeehaven van Nederland. Van oudsher staat Vlaardingen bekend als haringhoofdstad van Nederland, maar vanaf de jaren ’90 van de negentiende eeuw vestigen er zich langzamerhand ook steeds meer handelshuizen en fabrieken. Zo verrijzen er onder meer een suikerraffinaderij en diverse glasmakerijen, terwijl ook Lever’s Zeep-Maatschappij en later veembedrijf De Nieuwe Matex N.V. voor Vlaardingen als standplaats kiezen. Met een korte onderbreking tijdens de laatste twee jaren van de Eerste Wereldoorlog, waarin ten gevolge van de Duitse duikbotenoorlog de vloot niet kan uitvaren, floreert de transithandel in wijn, zout en zuivel. Dankzij de bloeiende economie is er werk te over en de bevolking van de stad groeit in de eerste twee decennia van de twintigste eeuw dan ook snel, tot ongeveer vijfentwintigduizend in 1920. Mede door de instroom van de vele arbeiders van buitenaf leven er mensen van verschillende achtergrond en gezindte naast elkaar.

Het is temidden van al deze bedrijvigheid, dat, op 22 juni 1915, David Gijsbert van der Linden wordt geboren. Hij is de eerste zoon van Joseph Wouter van der Linden en zijn vrouw Anna Gijsberta van Gelderen. Ten tijde van Davids geboorte dreef Joseph van der Linden aan de Hoogstraat 150 een bescheiden herenkapperszaak. In 1916 ging hij echter failliet. Hij slaagt er vervolgens in genoeg geld bij elkaar te schrapen voor een nieuw avontuur: een winkel in muziekinstrumenten. Na twee verhuizingen belandt Van der Linden in 1923 in een pand aan de Westhavenplaats, waar de familie de bovenverdiepingen bewoont. Intussen is het gezin stevig uitgebreid; na de geboorte van David volgen nog Rina (1917), Cor (1919), Annie (1921), Wim (1922), en, zij het pas nadat de familie is verhuisd naar het naburige Schiedam, nakomertje Rob (1936).

Joseph van der Linden

Vader Joseph van der Linden was een kleurrijke man met een al even kleurrijk verleden. Hij werd geboren uit de buitenechtelijke relatie van een Joodse zakenman die een hoge functie had bij Shell in Londen, en Wouterina Endeveld, afkomstig uit Hillegersberg. Hetzij vanwege religieuze redenen, hetzij om het standsverschil – het meisje was van eenvoudige afkomst – kwam het niet tot een huwelijk. In 1892 trouwde Wouterina met de in Rotterdam woonachtige politieman Gijsbert van der Linden, die daarbij haar toen zesjarige zoontje Joseph adopteerde. De jongen bleek gezegend met een gezond

verstand. Joseph wilde onderwijzer worden, maar zijn opvliegende karakter stond een goede verhouding met de docenten op de kweekschool in de weg. Uiteindelijk gaf hij de brui aan zijn opleiding. In plaats daarvan ging hij aan het werk als besteller en hoofdman, terwijl hij ondertussen een kappersopleiding volgde. Nadat hij korte tijd het barbiersvak had uitgeoefend op de Holland-Amerika Lijn, vestigde hij zich in 1907 als herenkapper in Vlaardingen. In datzelfde jaar huwt hij Maria Waning, die hem een zoon schenkt: Joseph Cornelis, die Joop wordt genoemd. De geboorte van het tweede kind, in 1912, loopt uit op een tragedie: het meisje sterft twintig dagen na de geboorte en luttele dagen later bezwijkt ook de moeder.

Lang is Joseph van der Linden niet alleen gebleven. Nog hetzelfde jaar vindt hij een nieuwe bruid. Hij was in de leer gegaan bij ene David van Gelderen, een maatschoenmaker in Rotterdam, niet uit bovenmatige interesse voor zijn ambacht, maar omdat hij een oogje had laten vallen op dochter Anna. “Het verhaal gaat”, vertelt Rob van der Linden, de jongste zoon van Joseph en Anna, “dat moeder feitelijk door mijn vader is geschaakt. Die Van Gelderen was, naar mij later werd verteld, niet zo’n aardige man… in elk geval zag hij een huwelijk van zijn dochter met dat kappertje niet zitten. Daarom heeft mijn vader haar maar gewoon meegenomen naar Vlaardingen. Het enige dat ze bij zich had, was de jurk die ze droeg. Dolf, toen nog David, was dus de oudste van hun zes kinderen. Met Joop erbij, die maar liefst achtentwintig jaar ouder was dan ik, waren we met zijn zevenen.”

“Vooral in praktische zin was mijn vader een ongelofelijk knappe man”, vervolgt Rob van der Linden. “Als één van mijn broers of zusters een fiets nodig had, ging hij vragen wat zo’n ding kostte en, omdat hij de aanschaf te duur vond, maakte hij er dan zelf een. Hij kocht zes meter pijp en ging aan de slag. Hij vond een manier uit om foto’s te ontwikkelen buiten een donkere kamer. Zo verdiende hij in de zomermaanden een aardig zakcentje als strandfotograaf in Hoek van Holland. Toen hij ouder werd en slechte ogen begon te krijgen, ging hij in de leer bij een opticien om het slijpen van brillenglazen onder de knie te krijgen. Vervolgens ging hij naar de markt, kocht een oude bril en sleep zelf de glazen op scherpte. Dat tekende mijn vader. Zijn belangstelling was heel breed. De keerzijde daarvan was dat hij ook snel op zaken uitgekeken raakte. Ik vermoed dat hij zijn kapperszaak heeft laten failleren, niet omdat de zaken niet meer liepen, maar omdat hij er eenvoudig genoegweg van had. Toen heeft hij die handel in muziekinstrumenten opgezet. Hij was zelf een groot muziekliefhebber en kon prima uit de voeten op verschillende instrumenten. Hij heeft zelfs eigenhandig een contrabas gebouwd, waarmee hij vijftien jaar in een amateur-orkest heeft gespeeld.”

Gezinsleven

Na het failliet van Joseph van der Lindens kapperszaak verhuisde het gezin van de Hoogstraat voor enkele jaren naar de Arnold Hoogvlietstraat, net buiten het centrum van Vlaardingen, om uiteindelijk aan de Westhavenplaats neer te strijken. David is dan acht jaar oud. Hoewel slechts de eerste twee jaren van zijn leven aan de Hoogstraat werden doorgebracht, was het juist daar dat een naar voorval een stempel drukte op zijn uiterlijk gedurende zijn hele volwassen leven. Als dreumes was hij op een onbewaakt moment uit een raam van de eerste verdieping op straat getuimeld. Als door een wonder blijven de gevolgen beperkt tot een lelijke verwonding aan zijn bovenlip. Deze werd door een arts met krammen geheeld, maar het litteken bleef de rest van zijn leven zichtbaar. “Hij heeft me verzekerd dat dit de enige reden is waarom hij later een snor heeft laten staan”, aldus broer Rob.

Ondanks het opvliegende karakter van vader Van der Linden was zijn gezin harmonieus. Moeder Anna wordt door degenen die haar hebben gekend als een zachtaardige, verstandige vrouw omschreven, die goed opgewassen was tegen de driftbuien van haar echtgenoot. Met haar man heeft ze de liefde voor de muziek gemeen; als meisje had ze cellolessen gehad en ze beheerste dat instrument heel behoorlijk. Vanzelfsprekend speelde muziek een voorname rol in het huisgezin, woonachtig boven een winkel volgestouwd met instrumenten. David poseert al op driejarige leeftijd gewillig met een viool uit de winkelinventaris.

“Bij ons in de familie werd er vaak gemusiceerd”, vertelde Dolf van der Linden zelf jaren later. “Als er een paar familieleden bij elkaar waren, trokken ze al gauw op de piano aan. Zo’n instrument stond al bij mijn ooms en tantes. Mijn vader speelde uitstekend viool. Toen ik zeven was, duwde hij me ook een viool in de handen. Daar werd niet moeilijk over gedaan. Dat was vanzelfsprekend.” Vader Joseph geeft de jonge David zijn eerste vioollessen en brengt hem eveneens de basisbeginselen van de muziektheorie bij. Ook Annie en Cor gaven blijk van enig muzikaal talent en leerden gitaarspelen. In de familie werd op zondagen regelmatig samen gemusiceerd en ook concertbezoeken behoren tot de vrijetijdsbesteding.

Jaren later kreeg ook Rob muziekles van zijn vader: “Ik ben op mijn zesde begonnen met pianospelen. Mijn vader had niet het geduld om een goede leraar te zijn. Van woede over mijn teleurstellende prestaties heeft hij zelfs een keer de piano op slot gedaan. Mijn broer Dolf – toen nog David natuurlijk – ging naast de viool op een bepaald moment ook piano studeren… en ook dat ging niet altijd van een leien dakje. Vader schijnt hem zelfs een keer met een hamer achterna te hebben gezeten. Terwijl hij beneden in de winkel stond, zat Dolf boven aan de piano, omdat vader hem dat had opgedragen. Beneden in de winkel luisterde pa of Dolf vorderingen maakte. Op een gegeven moment hoorde hij echter dat hij steeds dezelfde toonladderoefeningen speelde. Toen hij stiekem naar boven was gelopen, ontdekte hij dat Dolf op de lessenaar een romannetje had gezet. Hij zat een boek te lezen, terwijl hij quasi-gedachteloos keer op keer hetzelfde speelde. Dat was voor vader aanleiding om enorm uit zijn slof te schieten.”

Geloof lijkt nauwelijks een rol te hebben gespeeld in de familie Van der Linden. De oudste kinderen, onder wie David, zijn nog Nederlands Hervormd gedoopt, maar de jongste twee zoons niet meer. Joseph en Anna hebben zich in 1921 of 1922 laten uitschrijven uit de kerk en Davids halfbroer Joop volgde enkele jaren later hun voorbeeld. David-Dolf is voor zover bekend altijd ingeschreven gebleven, maar van enige religieuze gevoelens gaf hij op geen enkel moment in zijn leven blijk.

Wat was David van der Linden voor jongen? Het valt nauwelijks meer te achterhalen. Zelf vertelde hij niet vaak over zijn vroegste jeugd, ook niet aan zijn kinderen. Ja, dat hij als jochie in de haven van Vlaardingen wel eens een harinkje stal uit één van de tonnen die op de kade stonden. In een interview dat hij in 1974 gaf, liet hij zich ontvallen: “Ik ben nooit echt een vechtjas geweest. Ook niet buitengewoon sportief. Ja, ik voetbalde wel eens op straat. Toch misschien het dromerige type. Ik raakte bijvoorbeeld erg onder de indruk van romantische verhalen. Dat boek van Jules Verne: ‘Twintigduizend mijlen onder zee’. Met kapitein Nemo, was het niet? Die man in die grote zaal met dat orgel. Ik vond die eenzaamheid van die man zo aangrijpend, ik hoorde de muziek.”

Muzieklessen en Mulo

Weldra onderkende Joseph van der Linden dat zijn tweede zoon muzikaal bovengemiddeld begaafd was. Hij stuurde hem naar de muziekschool van de Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst, afdeling Vlaardingen. ‘Toonkunst’ had toentertijd vertakkingen overal in het land. De Vlaardingse afdeling bestond sinds 1917. David kreeg er in eerste instantie vioollessen van Leen van der Tand, die behalve als muziekpedagoog vanaf 1926 ook als directeur fungeert van de Vlaardingse ‘Toonkunst’-dependance. Om praktische redenen geeft Van der Tand een deel van zijn lessen niet in Vlaardingen, maar bij zichzelf aan huis in Den Haag. De viooldocent is goed ingevoerd in de Haagse muziekkringen en dat brengt niet alleen zoon, maar ook vader Van der Linden af en toe naar de hofstad. “Ik kan me nog herinneren dat ik met mijn vader, die een heel knappe dilettant was, naar Den Haag ging om bij de Haagse Muziekacademie te assisteren”, vertelt Dolf later. “We speelden ook in Rotterdam, waar we in het orkest zaten van ‘Toonkunst’.” De energieke Van der Tand richt ook in Vlaardingen een ‘Symphonie-Orkest Toonkunst’ op, een amateurgezelschap waarvan hijzelf de dirigent wordt. Aangenomen mag worden dat vader en zoon Van der Linden ook in dit orkest regelmatig hun deuntje hebben meegespeeld. Wanneer David tien jaar oud is, krijgt hij een bijinstrument, de piano. Bij ‘Toonkunst’ neemt de pianolerares, juffrouw Anna van Pinxteren, hem onder haar hoede. Later volgt hij ook lessen bij Arnold Vranken. Hoewel hij tot zijn zestiende ook vioollessen blijft volgen, raken deze langzaam maar zeker op het tweede plan ten gevolge van zijn enthousiasme voor het nieuwe instrument.

Als leerling in de reguliere schoolvakken blijkt David redelijk begaafd. Na de lagere school wordt hij naar de plaatselijke Mulo gestuurd. Tot veertienjarige leeftijd behaalt hij prima resultaten. Dan echter gaat het mis. “Ik kan me nog goed herinneren”, vertelde Van der Linden jaren later, “dat ik op een dag mijn huiswerk weer eens niet had gemaakt. Toen de leraar me vroeg, waarom ik dat niet gedaan had, antwoordde ik, dat ik de vorige dag op de openbare les van de muziekschool had gespeeld en veel succes had geoogst. Dat maakte weinige indruk op hem. Het enige wat hij deed was doodkalm de cijfers van mijn rapport voorlezen. Daar kon hij niet eens een walstempo in brengen, want er stonden alleen maar enen en tweeën en geen enkele drie.” David wordt naar de bovenmeester gestuurd, die zijn zorgen uitspreekt over wat in zijn ogen een onmogelijke combinatie is: muzieklessen en voldoende presteren op school. Effect sorteert deze vermaning niet. In het naoorlogse tijdschrift De Artistenbeurs wordt in bloemrijke trant beschreven hoe het afloopt met de weerbarstige scholier: “Het schoolleven stond hem zo tegen, dat hij op een goede dag besloot ‘het doosje erbij dicht te doen’. En hij ging spijbelen, domweg spijbelen. Zijn vader (…) wist niet beter of Dolfje ging braaf naar school, want elke morgen vertrok hij met zijn tas onder de arm. Zo heeft hij drie maanden lang gefietst, ja, gefietst! Tot op een zekere dag de lerares van de school eens met een bosje bloemen in de hand kwam informeren, hoe de ‘zieke’ het maakte. Toen viel Dolfje natuurlijk door de mand.”

De ontmaskering van de bedrieger zal ongetwijfeld tot een nieuwe woede-uitbarsting van vader Van der Linden hebben geleid. Hij neemt dan ook geen halve maatregelen. Dolf vertelt: “Hij haalde mij van school. Hierop kreeg ik particulier onderwijs. Na ongeveer één jaar goed onderwijs te hebben genoten, kwam ik tot de ontdekking dat mijn leraar goed piano speelde en gingen we gezamenlijk musiceren. Van onderwijs kwam nadien maar bitter weinig. Daarna ben ik definitief in de zaak van mijn vader gekomen.” Na het roemloze einde van zijn schoolloopbaan was het vanzelfsprekend dat David in de zaak van zijn vader meer hand- en spandiensten zou gaan verlenen. Al in zijn lagereschooltijd was hij gewend klusjes te doen, bijvoorbeeld het afstoffen van de instrumenten. Sterker nog, het was op die manier dat ooit zijn interesse voor de piano was gewekt. Toen hij ouder werd, leerde hij pianostemmen. Bovendien kwam hij later ook over de vloer bij mensen die van zijn vader een orgel of piano hadden gekocht, om er een demonstratie op het instrument te geven.

Bloei en ondergang van firma J.W. van der Linden

In de redelijk voorspoedige jaren ’20 gaat het de handel in muziekinstrumenten van vader Joseph van der Linden voor de wind. Van radio hebben de meeste mensen nog nooit gehoord. Velen die het zich kunnen veroorloven, kopen van hun spaargeld een instrument. Met name met de verkoop in harmoniums – traporgels, later dikwijls badinerend omschreven als de ‘cirkelzaag des geloofs’ – doet Joseph uitstekende zaken. “Vooral boeren uit de omgeving van Vlaardingen kochten vaak zo’n orgel”, weet zijn jongste zoon Rob. “Nu lag de aanschafprijs van een harmonium tamelijk hoog. Daarom bedacht mijn vader een afbetalingssysteem… dat was in die tijd een novum. Een tijdlang verliep dat uitstekend, want er kwam steeds meer geld onder de mensen.” De zaken verlopen zo voorspoedig, dat Joseph van der Linden zich de weelde kan verschaffen van een auto. In de omgeving opent hij een aantal dependances, waaronder één aan de Nieuwstraat in Maassluis en één in Schiedam. Een andere factor van Van der Lindens succes in die jaren vormt de populariteit van de grammofoon. Juist in de jaren ’20 vindt deze relatief nieuwe uitvinding zijn weg naar de massa. Platenspelers en grammofoonplaten gaan als warme broodjes over de toonbank.

Dan volgt in het najaar van 1929 de beurskrach, waarvan de gevolgen zich in Vlaardingen snel en hard doen voelen. In de daaropvolgende jaren verliezen steeds meer mensen er hun broodwinning. De stad behoort tot de vijf gemeentes in Nederland met het hoogste percentage werklozen. Onlusten en protesten van minder bedeelden, meestal op de centraal gelegen Westhavenplaats – op de stoep bij de familie Van der Linden – worden een terugkerend fenomeen. Zo leidt een verhoging van de gas- en elektriciteitsprijzen in 1932 er tot zulke ernstige rellen, dat burgemeester Van Walsum zich gedwongen ziet de hulp in te roepen van de militaire politie uit Rotterdam om de orde te herstellen.

Joseph van der Linden is één van de eerste slachtoffers van de malaise. Zoon Rob hierover: “De ellende was dat zijn systeem van afbetaling in termijnen in Nederland nog niet wettelijk beschermd was. Toen de crisis een feit werd, betaalden de klanten niet meer en kon hij naar zijn geld fluiten.” Ook mensen met een kleinere beurs waren eerder geneigd de hand op de knip te houden. In plaats van telkens nieuwe platen te kopen voor hun grammofoon kozen zij in steeds groteren getale voor een eenmalige investering in een radio. “Mijn vader zei: ‘Och, dat gaat wel weer voorbij’. Nou ja, dát is dus nooit verdwenen, mijn vader wel”, merkte Dolf zelf ruim zes decennia na dato droogjes op.

Joseph van der Linden heeft met een wonderlijke kunstgreep geprobeerd te redden wat er te redden viel. Nog in 1929 zette hij de zaak op naam van zijn dan drieëntwintigjarige zoon Joop. Joop had tot dat moment zijn vader met allerlei hand- en spandiensten geassisteerd, zoals het sjouwen van piano’s. Vanaf dat moment gaat de firma, met één voorletter verschil, door het leven als ‘J.C. van der Linden. Algemeene Goederenhandel, muziekinstrumenten / grammofoons’. De meest voor de hand liggende verklaring voor deze constructie lijkt dat Joseph van der Linden, toen hij de problemen op zich zag afkomen, snel een aantal filialen heeft gesloten, de inboedel heeft verwijderd en ergens heeft opgeslagen. Vervolgens zou hij dan het faillissement hebben aangevraagd en met de overgebleven inventaris op naam van zijn oudste zoon op de een of andere wijze een doorstart hebben gemaakt. Het is echter uitstel van executie. In 1932 moet de dependance in Maassluis, het laatste filiaal buiten Vlaardingen, de deuren sluiten en een jaar later valt het doek definitief.

‘Een bijdrage in de algemene kosten’

De ondergang van Joseph van der Lindens muziekwinkels heeft ook gevolgen voor de opleiding van David. Uit geldgebrek haalt Joseph van der Linden zijn zoon in 1931 van de muziekschool af om hem privé verder te laten studeren bij Tijs Boerdam, een goede kennis van de familie. Boerdam, in Vlaardingen gekend als pianist en orkestleider, bespeelt jarenlang het orgel in de plaatselijke hervormde kerk. Met vioolonderricht is het vanaf dit moment voorgoed gedaan.

Vanaf deze periode speelt David een steeds belangrijker rol in het onderhouden van het gezin. Midden jaren ’20 had vader Van der Linden min of meer als grap een familieorkestje gevormd, de Lincys, waarin David viool speelde en broer Joop het slagwerk voor zijn rekening nam. Na 1929 ziet Joseph zich echter zeer contre coeur genoodzaakt om met zijn variétégroepje op de schnabbeltoer te gaan. Zo spelen de Lincys in 1930 op bruiloften en feestavonden van onder meer de Vlaardingse afdelingen van de Centrale Nederlandsche Ambtenaarsbond (CNAB) en de Nederlandsche Vereeniging van Spoor- en Tramwegpersoneel. Dolf bewaarde van de twee laatstgenoemde optredens getuigschriften. Een vertegenwoordiger van de CNAB schreef tevreden: “Hiermede betuigt ondergetekende zijn volle tevredenheid over datgene wat als muzikaal gedeelte op de feestavond der CNAB afd. Vlaardingen op zaterdag 29 maart is gepresenteerd en kan de familie Van der Linden voor eventuele feesten of dergelijke dan ook ten zeerste aanbevelen.”

Joseph van der Linden ziet wel in dat David van het gezin veruit de meest getalenteerde musicus is. Uit de inventaris van zijn kwijnende bedrijf redt hij voor zijn zoon een Stendel-buffetpiano en een accordeon. David blijkt een zeer bedreven accordeonist.

Dit is voor de familie een kleine goudmijn, want met de accordeon valt in het schnabbelcircuit in die dagen behoorlijk geld te verdienen. David treedt gaandeweg steeds vaker op als solist bij feesten en partijen in Vlaardingen en omstreken. Zo begeleidt hij de goochelaar Carter tijdens optredens in de dorpjes Heenvliet en Geervliet op Voorne-Putten. Hij mag de helft van zijn verdiensten zelf houden. De rest moet hij aan zijn vader afstaan.

Meestal ging David op de fiets naar zijn schnabbels. Rob van der Linden herinnert zich een verhaal dat zijn vader hem eens vertelde: “Eens kon Dolf een optreden krijgen in Rotterdam. Omdat dit op de fiets toch wat ver was met zo’n grote 120-basaccordeon in een koffer, besloot zijn broer Joop hem te vergezellen. Net als Dolf was Joop erg lang en bovendien zo sterk als een beer. Joop nam de koffer op zijn fiets en zo gingen ze op weg. Nu lag er destijds tussen Schiedam en Rotterdam nog een braakliggend terrein, de Boezem. Daar moesten ze een brede sloot oversteken, waar alleen een plank overheen lag. Dolf kwam erover, maar hoorde achter zich een grote plons. Hij stapte meteen af. Toen hij omkeek, zag hij dat Joop bijna volledig in de sloot was weggezakt en ternauwernood met zijn hand de accordeonkoffer boven water hield. Op ingenieuze wijze had hij tijdens zijn val weten te voorkomen dat de accordeon in het water belandde. Joop riep natuurlijk om hulp, maar het tafereel was zo kolderiek, dat Dolf aan de overkant van de sloot lag te huilen van het lachen. Of ze ooit nog bij dat optreden zijn aangekomen, weet ik niet. Het illustreert trouwens maar weer hoe sterk mijn halfbroer Joop was, maar ook hoeveel pech hij had in zijn leven. Legendarisch was dat. Vrijwel alles liep verkeerd af, maar ik heb nooit iemand meegemaakt die zo optimistisch was. Hij was typisch een man van twaalf ambachten en dertien ongelukken.”

De jonge pianist-accordeonist beseft vlug dat, wil hij met de muziek voor de familie brood op de plank brengen, enkele idealen overboord moeten. “Op een gegeven ogenblik moest er toch iets bijgedragen worden in de algemene kosten”, legde hij jaren later met het hem gebruikelijke understatement in een interview uit. “En dan deed je eigenlijk zo’n beetje van alles, want ik kreeg wel een gewone klassieke opleiding, maar daar was geen droog brood mee te verdienen. Dat moest dus altijd lichte muziek zijn. Dat betekende dus balletlesjes begeleiden en zangers en zangeressen instuderen.” Met de viool heeft hij nooit een cent verdiend, want “voor violisten was er in die tijd geen emplooi. De symfonieorkesten zaten vol”.

Dave Lincy

David leert het vak van onder aan de ladder. Als pianistbegeleider werkt hij in dancings en cafés chantants. In 1931 krijgt hij een nieuwe, zeer interessante opdracht: na een proeftijd van twee weken bij het Luxor-theater in Vlaardingen tekent hij er een contract als organist. De zoon van schouwburgdirecteur Louis Daniëls had als kruiwagen gefungeerd. Daniëls programmeerde in zijn theater ook stomme films, die naar de gewoonte van die tijd ter plekke door een organist van passende muzikale begeleiding werden voorzien. David, die bij het Luxor werkt onder het pseudoniem Dave Lincy – soms half vernederlandst tot Deef Lindsey of zelfs Daaf Lindsey – kan naar hartenlust improviseren op het bioscooporgel. Soms bleef tijdens de filmvoorstelling een hoge toon vastzitten en moest hij in allerijl in het instrument klimmen om het euvel eigenhandig te verhelpen. Dan joelde het publiek en regende het af en toe zelfs pindadoppen en sinaasappelschillen in de orkestbak. Niettemin herkende Daniëls het talent van de rijzige adolescent en vroeg hem incidenteel in te vallen in het Pandora-theater in Schiedam, waarvan hij eveneens de eigenaar was. Bovendien heeft David op diens verzoek tijdens theatervoorstellingen in het Luxor vocalisten op de piano begeleid, waarbij hij af en toe zelfs optrad als leider van een klein begeleidingsbandje.

De crisis gaat echter ook aan de theaterwereld niet voorbij. Op 9 januari 1932 raakt David zijn bioscoopschnabbel kwijt. Daniëls stuurt hem naar huis met een fraai getuigschrift: “Ondergetekende was verplicht door de tijdsomstandigheden de heer D. van der Linden zijn ontslag te verlenen. Kan hem ten zeerste aanbevelen, daar hij een bekwaam orkestleider-pianist-organist is. Tot volle tevredenheid zijn werkzaamheden met lust steeds volbracht. Kan hem dan ook ten sterkste aanbevelen als mens en musicus.”

Blijkens een ander getuigschrift had David het, vermoedelijk dankzij de tussenkomst van Tijs Boerdam, ook voor elkaar gekregen in een heel andere setting zijn orgelkunsten ten beste te geven. Dominee Luteijn, predikant van de Nederlands Hervormde gemeente te Vlaardingen, noteert op 23 januari 1934: “Ondergetekende verklaart gaarne, dat de heer D. van der Linden, wat zijne capaciteiten betreft, ons reeds meermalen ogenblikken van muzikaal genot heeft verschaft.” Voorwaar geen slechte recensie voor een jongen van wie de ouders hun namen al jaren tevoren uit de kerkregisters hadden laten schrappen.

Theorieonderricht bij Jules Zagwijn

Als één aspect van het karakter van de jonge David van der Linden genoemd moet worden, is het wel zijn doelgerichtheid. Als zestienjarige ontdekt hij, al spelend op het orgel van het Luxor-theater, zijn talent voor improvisatie. Hierdoor geïnspireerd meldt hij zich in 1931 bij violist en kapelmeester

Jules Zagwijn (1874-1966) voor lessen in compositie, contrapunt, instrumentatie en harmonieleer. Zagwijn was in 1918 de grote inspirator geweest achter de oprichting van het Rotterdams Philharmonisch Orkest. In de Rijnmondstreek genoot hij als musicus groot aanzien. “Daar heb ik dus gelest, omdat ik het gevoel had dat ik iets op papier moest gaan zetten”, verklaarde Van der Linden later zijn keus voor de lessen van Zagwijn. “Dat begon al heel vroeg met ronde ballen, maar daar kwam niks uit. Maar later ben ik heel voorzichtig een beetje gaan arrangeren en daarmee is eigenlijk de bal goed aan het rollen geraakt.”

Het lesgeld zal ongetwijfeld een behoorlijke aanslag hebben gevormd op Davids beperkte budget, maar voor een ‘gedegen klassieke opleiding’20 had hij het graag over. Op het orgel van het Vlaardingse theater kan hij Zagwijns lessen onmiddellijk in de praktijk brengen. Dit instrument, dat net als de piano feitelijk een heel orkest in zich bergt, biedt hem de mogelijkheid het effect van zijn eerste voorzichtige aanzetten tot arrangementen te testen op publiek. Jules Zagwijn was de laatste docent van David-Dolf van der Linden, maar waarschijnlijk

ook de belangrijkste, al kan het onderricht nooit veel langer hebben geduurd dan een jaar of twee. Zagwijns lessen boden de componist in spe de theoretische achtergrond, waarop hij gedurende de rest van zijn professionele leven zou teren. Net als zoveel musici van zijn generatie zou Dolf van der Linden zijn sporen in de muziek verdienen zonder ooit een conservatorium van binnen te hebben gezien.

Met een geslaagde viering van de 100ste geboortedag van onze oprichter Dolf van der Linden en de presentatie van het boek over zijn leven en werk is de crowdfunding voor de jubileumboeken van het Metropole Orkest van start gegaan.

Na een mooi startbedrag te hebben ontvangen van de Gemeente Hilversum, hebben jullie in grote getalen bijgedragen door het boek over Dolf aan te schaffen of zelfs de hele set al vooruit te bestellen. Op moment van schrijven hebben jullie gezamenlijk 19% van het benodigde bedrag gedoneerd!

We horen graag waarom jullie gedoneerd hebben en vragen jullie deze reden ook te delen met vrienden, familie en bekenden. Door het enthousiasme over dit project te delen moet het ons lukken om over 31 dagen de teller op 100% te krijgen!

Met de prachtige viering van de geboortedag van Dolf van der Linden in het achterhoofd delen wij op ons beurt graag onderstaande video met jullie. Fijn weekend!