Met dank aan alle donateurs:-) Jeanne & Maarten

http://vimeo.com/110529139

The plot is thickening...

30 oktober 2014 > Tien dagen geleden stonden we op 66%, nu op 78%. Opnieuw: veel dank en hulde aan alle donateurs! Als we de opgaande lijn doortrekken, in een grafiek, dan is het duidelijk dat we de 100% niet halen. Niet in zes dagen tijd. Maar zoals Gerard Reve schreef is het een kwestie van Moedig Voorwaarts gaan. En niet tobben. En hopen dat we ergens in dit zenuwslopende proces nog een geweldige genereuze donateur tegenkomen die € 3.500 geeft aan dit nog steeds bijzondere culturele project. En het bijzondere is dan vooral dat ene schilderij en de schilder. Recent opnieuw gekeken naar de kort geleden gemaakte infrarood-én röntgen opnamen van het schilderij. In de ondertekening zijn meer hulplijnen zichtbaare geworden. Verticale, horizontale en diagonale. Duidelijk bedoeld om het meetkundige centrum  van de cirkel te bepalen, en de exacte middellijn van kruik, glas (roemer) en tinnen tuitkan - en de onderlinge afstand tussen die drie. Maar... wat bewijst het? En waarom is die aardewerken kruik zo klein vergeleken bij de tinnen kan, waarom het glas zo groot en de breidel op de achtergrond zo relatief klein. Om nog maar te zwijgen van het medium dat Torrentius gebruikte, dan nog steeds niet is achterhaald. 400 jaar geleden geschilderd, en voorzover bekend is dit schilderij een ongekend uniek fenomeen in de 17de-eeuwse schilderkunst. Bij geen andere schilder, zo wordt gezegd, tref je zoiets aan. Wat de truc van Torrentius was blijft de vraag. Een antwoord is er nog niet. 

Op de foto een dwarsdoorsnede van de verflaag, 500 x vergroot. Homeopathisch dun opgebracht en daartussen een vreemd homogeen geheel. Onder loodwit, boven zwart, daartussen - chemie?  

Hartelijke groet, 

Maarten & Jeanne

20 oktober, update > Donateurs! Dankzij alle kleine, grotere en nog grotere donaties staat het project inmiddels op 66%. Geweldig en grote dank! Nog 16 dagen te gaan, en dan... dan zijn we (hopelijk!) over de 100% heen... 

Ondertussen gaat de research door, neemt het filmplan duidelijker vormen aan, worden teksten herlezen. De Poolse dichter Zbigniew Herbert schreef over Torrentius: ‘Zijn Latijnse nom de guerre is afgeleid van het woord torrens, dat in zijn adjectieve vorm ‘heet, gloeiend’ betekent en als substantief ‘een woeste, onstuimige stroom’ – de twee onverzoenlijke antagonistische elementen vuur en water. Als je je lotsbestemming al in een pseudoniem zou kunnen neerschrijven, dan gold dat wel voor Torrentius, die dat met de intuïtie van een profeet heeft gedaan.’

Als je er over nadenkt, is er zelfs sprake van een dubbele profetie. Op de partituur op het emblematische stilleven uit 1614, dat ironisch genoeg oproept vooral matig te leven, staat: wat buten maat bestaat, int onmaats qaat vergaat. Alsof Torrentius zijn eigen zijn leven en lot in dat ene korte belerende rijmpje samenvatte. Had iemand het bedacht, in een roman, dan was het waarschijnlijk als ongeloofwaardig afgedaan. Soms overtreft de werkelijkheid de fantasie. 

Torrentius' werk is een raadsel, en was het ook 400 jaar geleden al. Constantijn Huygens schreef rond 1630:  ‘Ik denk dat de geïnteresseerden in de schilderkunst die deze bladzijden lezen, bij voorbaat van mij verwachten dat ik Johannes Torrentius niet onbesproken laat. Ik popel dan ook om aangaande zijn schilderkunst zonder verdere omhaal van woorden te verklaren, dat de man naar mijn idee in de weergave van levenloze voorwerpen een mirakel lijkt. Ik geloof niet dat er snel iemand zal komen, die in staat is om voorwerpen van glas, tin, aardewerk en ijzer, die een bepaald soort glans hebben en die men tot nu toe eigenlijk te moeilijk achtte voor het penseel, met zoveel uitdrukkingskracht en met zulke subtiele schoonheid af te beelden'.

Nogmaals veel dank voor alle steun, op naar de 100% 

5 oktober, 30 donateurs, 21% gedoneerd. Alle donateurs dank! Christiaan Huygens schreef: 'Licht verspreidt zich in cirkels, en heef daar tijd voor nodig'. Met andere woorden: nog 31 dagen te gaan, en gaat het zo door, halen we zeker de 100%.

Iemand wees mij n.a.v. de eerste update op een artikel dat in Het Parool heeft gestaan: Rijksmuseum achterhaalt mysterie Torrentius. Eindelijk was -aldus Het Parool- bewezen dat Torrentius met een camera obscura had gewerkt. Mooi opgeklopt, want in werkelijkheid staan de interpretaties nog steeds haaks op elkaar (voor en tegen). Het Parool had ook Constantijn Huygens kunnen citeren, die er bijna 400 jaar geleden al over schreef. Hij ontving een gezelschap aanzienlijke heren thuis aan het Lange Voorhout en toonde zijn zojuist verworven camera obscura (ontwerp van Cornelis Drebbel). Bewonderend keken de heren in het donker naar de geprojecteerde beelden. Torrentius was er ook bij. Huygens schreef:

'Torrentius, die overal, zooals ik zeide, met zijn nederige bescheidenheid en hoffelijke manieren te koop liep, als was hij vol bewondering en aandacht voor die bewegelijke beelden, of nu ook de poppetjes, die hij op de plaat zag, zich levend buiten het vertrek bevonden. Toen ik daarop zonder aarzelen een bevestigend antwoord had gegeven en, zooals dat gaat, al mijn aandacht daaraan wijdde, hoe ik mijn vrienden door afwisseling in hetgeen ik vertoonde, zou amuseren, begon ik achteraf nog eens, toen hij was weggegaan, over die onnozele vraag en die voorgewende onwetendheid in iets, dat tegenwoordig iedereen bekend is, na te denken en kreeg ik gegronde argwaan dat het een handige streek van hem was om vooral die uitvinding geheim te houden', daar hij al zijn best had gedaan zich de schijn te geven, als ware zij hem volslagen onbekend. Ja zelfs heb ik later met instemming van de De Gheyns (de kunstenaars) durven beweren, dat de listige vent voornamelijk door van dat hulpmiddel gebruik te maken bij zijn schilderen dat had bereikt, wat het domme volk met zijn gewoon beperkt oordeel het liefst aan goddelijke bezieling had toegeschreven'.

Huygens vond Torrentius maar een sluwe vos en een charlatan, en vermoedde toen al dat hij met een camera obscura werkte. De vraag blijft: Hoe dan? Hoe schilder je in het donker?

Overigens was Huygens tegelijkertijd van mening dat Torrentius zonder enige twijfel de beste stillevenschilder van die tijd was, en het zou volgens hem nog lang duren voordat iemand er in zou slagen de schilder op dat gebied te verslaan. Met... of zonder camera obscura?

(wordt vervolgd...)

Beste donateurs van het eerste uur: reuzedank voor jullie steun en bijdrage en vertrouwen! En beste donateurs die nog volgen: alvast dank! 

Hoe dichter je bij Torrentius komt, hoe groter het raadsel wordt - en dat blijkt telkens opnieuw. Vandaag twee specialisten gesproken, opnieuw gekeken naar opnamen die eerder tijdens het onderzoek zijn gemaakt. De meningen en interpretaties vliegen over en weer: de argumenten voor gebruik van een camera obscura door Torrentius zijn even sterk als de argumenten tegen, omdat wat we op de opnamen zien juist bewijst dat dat niet het geval is.

Wordt vervolgd...