Beste donateurs ‘Help Amazoneman naar zijn stad Manaus’,

Vier maanden geleden stond ik op het punt om na een geslaagde crowdfundingcampagne naar het Braziliaanse Manaus te reizen, de Amazonestad die zo hard is getroffen door de Covid-19 pandemie. Ik wilde weten wat er met mijn stad is gebeurd, de graven van overleden vrienden bezoeken en mijn Amazone foto-archief aan de stad en zijn bewoners schenken. Helaas stak een haperende gezondheid een spaak in het wiel. Ik moest mijn reis annuleren en retourneerde de bedragen die mij zo gul door de vele donateurs waren geschonken. Inmiddels is mijn lichamelijke gesteldheid aanmerkelijk verbeterd. De crowdfundingcampagne ‘Help Amazoneman naar zijn stad Manaus’ bij VoorDeKunst gaat nu in de herhaling. Hier: Help Amazoneman naar zijn stad Manaus 2

De nieuwe campagne had een vliegende start. De eerste dag werd meteen eenderde van het doelbedrag opgehaald. Veel oude donateurs vonden de weg naar de campagnepagina. Maar er waren ook nieuwe donateurs. Ik realiseer mij dat de economische situatie in Nederland en de wereld de afgelopen maanden ingrijpend is veranderd. Er is een hyperinflatie die velen raakt. Toch hoop ik weer op jullie steun. Alle bijdragen, groot en klein, worden hooglijk gewaardeerd.

Dit is de laatste update op deze pagina. Voor meer informatie over mijn project verwijs ik naar de nieuwe campagne.

Hartelijke groet, um abraço,

C. Cornell Evers

Beste donateurs,

De crowdfundingcampagne ‘Help Amazoneman naar zijn stad Manaus’ op platform Voordekunst loopt ten einde. Het doelbedrag is gehaald. Ik kan bijna op reis. De tegenprestaties, zoals foto’s, worden na mijn terugkomst, in de tweede helft van juni verstuurd.

Ik meld mij voor die tijd nog met updates over de voortgang van het project.

Grote dank, muito obrigado.

C. Cornell Evers

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- De Amazone is het grootste tropische woud ter wereld met een gigantische diversiteit in flora en fauna.

Manaus, een van de belangrijkste steden in het gebied, was een van de epicentra van Covid-19 in Brazilië, met in de straten koelcontainers om lichamen op te slaan, collectieve begrafenissen en een nijpend gebrek aan zuurstof.
Dertig jaar kom ik inmiddels in Manaus. Het is mijn tweede thuisstad. In maart 2020 zou ik opnieuw afreizen naar de Braziliaanse Amazone. Ik zou er spreken met bos- en klimaatwetenschappers om mijn artikelenserie ‘Amazone onder vuur’, over de relatie Amazone en klimaat, te actualiseren. Het coronavirus stak echter een spaak in het wiel. De reis werd opgeschort.

Volgende maand vertrek ik dan eindelijk. Ik wil weten wat er met mijn stad is gebeurd en de graven van overleden vrienden bezoeken.

Ik kreeg in mei vorig jaar een brief. Het schrijven bevatte de persoonlijke ervaringen van een Manauara (inwoner Manaus) tijdens de Covid-19 pandemie die de stad hard raakte:

“Vriend Cornell,

Ik hoop dat alles in orde is met jou en je geliefden. Met mij gaat het hier gelukkig goed, na veel benauwde en verdrietige momenten te hebben meegemaakt. De situatie in Manaus gaat richting de derde piek van Covid-19. Ja, er is hier een variant van het coronavirus aangetroffen, en deze mutatie is dodelijker en veel besmettelijker.

Waarom hebben we nog geen vaccinaties? We hebben vaccins gekregen van andere staten vanwege de ineenstorting van de zorg in de ziekenhuizen en het enorme aantal geïnfecteerde mensen. Men was bezig ouderen, gezondheidswerkers en chronisch zieken te vaccineren, maar de stad heeft nu aangekondigd dat het vaccineren voor onbepaalde tijd wordt opgeschort, voor diegenen die volgens planning de eerste dosis zouden krijgen én voor hen die op de tweede dosis wachtten. Volgens informatie van de burgemeester loopt de aanmaak van het vaccin momenteel vertraging op door een gebrek aan grondstoffen – die worden gekocht in India. Er is zodoende onvoldoende productie om vaccins naar Manaus te sturen.

Waarom is er geen zuurstof voor Covid-19 patiënten? Nalatigheid van de regering van Amazonas en het ministerie van Volksgezondheid. Ze werden gewaarschuwd door het bedrijf dat verantwoordelijk was voor de levering van de zuurstofflessen en troffen – gewoon crimineel – geen enkele voorziening. Kocht de overheid te weinig? Er was zuurstof voor patiënten die al in de ziekenhuizen lagen, maar die voorraad was berekend op behandeling van 25 procent van de urgentie- en spoedpatiënten. Het probleem begon na dertig dagen, toen het aantal ernstig zieke patiënten opliep tot meer dan 100 procent en het leveranciersbedrijf niet in staat was om aan de groeiende vraag te voldoen.

Per dag waren er meer dan tweehonderd doden als gevolg van complicaties door gebrek aan zorg in overvolle ziekenhuizen. VEEL ARTSEN namen video’s op waarin ze aankondigden te moeten gaan kiezen wie er zou leven en wie zou sterven, in overvolle zalen zonder voldoende apparaten. Er zijn gevallen bekend waarbij ouderen in lijkzakken werden gestopt, zelfs als ze nog ademden. Koelcontainers werden buiten naast de ingangen van ziekenhuizen geplaatst en hielden niet op doden van alle leeftijden te ontvangen. Mensen kregen de lijken van anderen om te begraven alsof het hun familieleden waren. Overledenen werden in de buitenwijken van de stad naast het ziekenhuis gelegd, waar geen koelruimten waren, en werden daar blootgesteld aan de zon. Ernstig zieke patiënten die niet zelfstandig konden ademen en die op zuurstof waren aangewezen voor hun behandeling, kregen morfine om de pijn te verlichten en stierven langzaam. Hier gebeurden scenes uit oorlogsziekenhuizen, zoals die alleen in films te zien zijn. Zijn er dan niet genoeg ziekenhuisbedden? NEE, de ziekenhuizen hebben niet genoeg bedden om alle patiënten op te nemen die hier, in de hoofdstad, dagelijks in aantal toenemen, noch voor hen die ze moeten opvangen uit het binnenland van Amazonas.

Hoe gaat dit aflopen? Helaas met een enorm aantal doden en vele anderen met ernstige gevolgen. Covid-19 tast niet alleen de longen aan, het vernietigt alles wat het vindt met maar een beetje kwetsbaarheid in het lichaam. De mutatie die hier in Amazonas wordt gevonden, is agressief, het heeft alles wat het tegenkomt verslonden, kinderen, jongeren, volwassenen en ouderen. Onze leiders zijn betrokken bij schandalen over het verduisteren van grote bedragen die naar de staat zijn overgemaakt om de ziekenhuizen te helpen. Het lijkt op een totale ineenstorting van Manaus. In deze werkelijkheid, en dat is geen schijn, lijden Manaus en de steden in het binnenland onder de onverantwoordelijkheid van de overheid. De pandemie heeft levens kapot gemaakt in gemeenschappen, steden, dorpen en elke groep mensen tot in de meest afgelegen plaatsen van de Amazone.

Hoe kan Manaus dit overleven? Door het blijven beoefenen van menselijkheid, in het besef dat we alleen op onszelf kunnen rekenen. Een voorbeeld hiervan zijn onze gezondheidsstrijders die sinds het begin van deze chaos aan het werk zijn, en velen van hen hebben al vier of vijf maanden geen salaris ontvangen, maar ze zijn niet gestopt met werken om mensen in nood, binnen hun mogelijkheden, te helpen.

Mijn familie en ik, we hebben de chaos van Covid-19 thuis ervaren … We waren allemaal besmet met het coronavirus … Wanhoop, angst en pijn maakten ook deel uit van onze ervaringen … Zonder ziekenhuis, zonder medische hulp, zonder medicijnen (de medicijnen die werden gebruikt om Covid-19 te behandelen verdwenen uit de apotheken) deden we wat mogelijk was om de symptomen te verzachten (bladerthee, wortels, zaden, bloemen, schors, natuurlijke oliën, enzovoort) …. Het was een moeilijk, ingewikkeld en precair proces, maar we hebben gewonnen … Maar we hadden ook de trieste verrassing van snel afscheid moeten nemen van onze moeder, die ons verliet midden in deze chaos … We gaan verder en op dit moment heb ik al twee doses COVAC-vaccin gekregen. Ik maak deel uit van een onderzoek dat wordt uitgevoerd in samenwerking met verschillende onderzoeksbureaus ter verbetering van het vaccin. De doses vaccin die ik heb gekregen, verschillen van die in andere regio’s van het land worden gebruikt, er zijn al delen in verwerkt van deze nieuwe variant die in de stad wordt aangetroffen. Ik blijf dezelfde veiligheidsmaatregelen naleven, met respect voor mensen die niet zijn ingeënt. Deze woorden zijn bedoeld om iets van mijn ervaringen te delen over hoe we op dit moment hier leven. Ik hoop dat het goed met je gaat. Een grote en sterke omhelzing van vrede en licht. L”

Beste donateurs,

De crowdfundingcampagne ‘Help Amazoneman naar zijn stad Manaus’ op platform Voordekunst is geslaagd. Het doelbedrag is in een kleine drie weken gehaald. Ik dank jullie voor de vele gulle gaven en voor de vaak bijzondere en enthousiasmerende motivatieberichten.

Er kan nog steeds worden bijgedragen, ingetekend voor een tegenprestatie, zodat ik met meer financiële speelruimte naar de Amazone kan.

Grote dank, muito obrigado.

C. Cornell Evers

Saudade de você meu amigo! – Ik mis je mijn vriend!

Iets meer dan een week geleden liet hij mij met bovenstaande nog weten uit te kijken naar mijn komst naar Manaus. Nu is hij een van de vrienden wiens graf ik daar ga bezoeken. Zondagochtend bereikte mij het nieuws dat vriend en musicus Sidney Rezende niet meer onder ons is.

Sidney Afonso Rezende de Mello, beter bekend als Sidney Rezende, werd 1 april na een hartstilstand opgenomen in het ziekenhuis Pronto Socorro 28 de Agosto in Manaus. Hij overleed zaterdagochtend 9 april. Sidney Rezende, of Sidão zoals zijn vrienden hem noemden, werd 65 jaar.

‘Sidney Rezende, de man uit Minas Gerais die de muziek van Parintins melodie gaf, is overleden’, kopte een lokale nieuwssite.

Sidney Rezende wordt alom geprezen voor de verdieping die hij vanaf de jaren negentig aanbracht in de muzikale kwaliteit van de toadas, de songs die jaarlijks in juni worden gepresenteerd tijdens het Festival Folclórico de Parintins, vaak ook wel Festival do Boi-Bumbá of Bumbá Meu Boi genoemd.

Parintins, een stad met 110.000 inwoners, ligt aan de oever van de rivier de Amazone op het eiland Tupinambarana, vierhonderdtwintig kilometer stroomafwaarts van Manaus. Ieder jaar vindt daar een folkloristisch festival plaats dat wat kleur betreft niet onderdoet voor het carnaval in Rio de Janeiro.

Festa do Boi-Bumbá is het feest van de boi (os). Deze belichaamt de kracht van de gemeenschap tegenover de gevaren van het woud. Als hij zichzelf opsplitst in Boi Garantido (wit met een rood hart op het voorhoofd) en Boi Caprichoso (zwart met een blauwe ster op het voorhoofd), ontstaat er een symbolische strijd die voor een deel voortkomt uit oude vruchtbaarheidsriten.

Het Festa do Boi-Bumbá vindt, behalve in de straten en uitgaansgelegenheden van Parintins, plaats in de Bumbódromo. Dit stadion is speciaal voor dit doel gebouwd en heeft de vorm van een gestileerde ossenkop. Er kunnen zo’n 35.000 mensen in. De feestvierders, afkomstig uit het hele Amazonegebied, zijn tijdens het hele festival opgedeeld in twee kampen, rood en blauw, en moedigen vanaf de tribunes met zang en dans hun favoriete boi aan.

Sidney Rezende was jarenlang hofleverancier van toadas voor Boi Garantido. Ook toen de groep hem eind jaren negentig om mij onbekende redenen een tijdje liet vallen, bleef hij loyaal aan de boi met het rode hart: “Meu coração é vermelho”.

Het was eigenlijk een wonderlijke geschiedenis. Toen Sidney vanuit Minais Gerais arriveerde in Parintins, met in zijn bagage weinig meer dan zijn gitaar en talent, had hij namelijk geen idee van de folklore van de bumbás. Hij kende hooguit een paar verhalen.

Sidney Rezende begon met het spelen van toadas samen met Paulinho Faria. Kort daarna vormde hij Grupo Regional Vermelho E Branco. De band was de uitlaatklep voor zijn eigen muzikale identiteit. Vermelho E Branco onderscheidde zich in positieve zin in het boi-bumbá genre door de meerlagige lyriek, de gitaarmelodieën en de harmonieën in de muziek die heel anders en vooral interessanter waren dan de, tot dan gebruikelijke, op beukende trommels gebaseerde presentaties van de meeste andere groepen. Hij bracht uiteindelijk een nieuwe standaard aan, die de toadas veranderde en ook door anderen werd opgepikt en tot op heden toegepast.

In de ruim dertig jaar dat hij in Parintins woonde en werkte heeft Sidney Rezende diverse muzikale juweeltjes geproduceerd die tot het culturele erfgoed van Parintins en Amazonas zijn gaan horen.

Zo componeerde hij niet lang na aankomst in Parintins, samen met Fred Góes, een andere coryfee, het in 1991 opgenomen ‘No brilho da lua’. Hij schreef met wijlen Emerson Maia het vrolijke ‘Andirá’.

Toen kwam ‘Pássaro sonhador’, gecomponeerd samen met Zezinho Cardoso. Het nummer werd vaak opgenomen, onder andere door de ook internationaal bekende zangeres Fafá de Belém, en hoort tot de muzikale canon, niet alleen van Parintins, maar van heel Amazonas. Hij maakte met João Melo ‘Nações extintas’ en ‘Nações extintas 2’ en met Rui Machado ‘Amor Proibido’.

Sidney was de eerste die, met Grupo Regional Vermelho E Branco, ‘O Amor é no ar’ opnam van Chico da Silva, de zanger die internationaal in de uitvoering van Fafá de Belém een hit had met ‘Vermelho’.

In het nummer ‘Vem descer o rio’ combineert Sidney Rezende fantasievol alle elementen die zijn handelsmerk zijn: de gitaar, de zang en, opvallend, de altviool, en integreert zo zijn land van oorsprong, Minas Gerais, in zijn Amazonemuziek.

Hij had als gitarist grote bewondering voor collega’s als Milton Nascimento (Sidão noemde hem “o rei”, “de koning”) en Johnny Marr, bekend van The Smiths en later The The.

Sidney Rezende, die inmiddels in Manaus woonde, had al langer gezondheidsproblemen. Hij kon daardoor geen gitaar meer spelen. Dat weerhield hem er niet van om actief met muziek bezig te blijven. Zo is er een onuitgebracht werk getiteld ‘Vida Gerando Vida’, over het belang van bijen in de biomen. Een ander nummer dat nog op de plank ligt en dat hopelijk nog eens wordt opgenomen is ‘Segredo do Rio’, waarvoor hij samenwerkte met Fred Góes en de onlangs overleden dichter Thiago de Mello.

Saudade de você meu amigo! – Ik mis je mijn vriend!

De crowdfundingcampagne ‘Help Amazoneman naar zijn stad Manaus’ loopt nog altijd.

Naast de vele gulle gaven, ben ik dankbaar voor de motivaties van de donateurs.

Mijn reis naar Manaus wordt niet gemakkelijk. Een belangrijke reden voor de campagne zijn de kosten voor mijn veiligheid. De Covid-19 pandemie heeft in de stad flink huisgehouden. Het virus waart er nog altijd in golven rond. Dat betekent dat ik hogere eisen stel aan de locaties waar ik overnacht dan in het verleden.

Maar er is meer. Manaus is een gewelddadige stad. Er is veel zware, aan drugs gerelateerde criminaliteit. Justitiële kringen noemen Manaus ‘de moordhoofdstad van Brazilië’. Er is geen dag zonder meerdere moorden. En dat is tijdens de pandemie alleen maar toegenomen.

Het zal niemand verbazen dat ik in de stad veel musici ken. De afgelopen tijd zijn enkelen van hen na optredens onder dreiging van wapens beroofd. Een van hen is een oude vriend van mij, een lieve man, die de viool waarop hij de afgelopen twintig jaar speelde, moest afgeven.

Samengevat: Ik zal, om mij te verplaatsen, vaker gebruik moeten maken van taxi’s.

Maar dan nog. Collega-fotograaf Raphael Alves antwoordde op een vraag van mij in deze: “Als je een taxi of uber belt en de chauffeur draagt geen mondmasker, is het niet veilig om te zeggen dat je dan niet instapt. Mensen zijn tegenwoordig behoorlijk agressief. Ik reis meestal op de achterbank en vraag om de ramen open te laten.”

Op de achterbank met de ramen open. Dat vraagt om een nazwaaien door het gat van het raam van je cameratas, de zonnebril van je hoofd getrokken. Het wordt een ‘interessante’ reis.

Daarom: ‘Help Amazoneman veilig naar zijn stad Manaus’

Dank,

C. Cornell Evers

Raphael Alves, mijn ‘gids’ de komende reis, moet inmiddels toch wel de meest onderscheiden fotograaf van Manaus zijn. Alleen World Press Photo lijkt nog te ontbreken in de prijzengalerij.

Begin 2021 publiceerde hij in een beperkte oplage het boekje ‘Insulae’ over de Covid-19 pandemie in Manaus en de Braziliaanse federale staat Amazonas.

Hij won niet lang daarna de eerste prijs in de POY LATAM (Pictures of the Year Latin America) fotocompetitie in de categorie The Pandemic in Ibero America. Een deel van de foto’s die hem die prijs opleverden was afkomstig uit ‘Insulae’.

Dit jaar was hij een van de winnaars van de zevenentwintigste Documentaire Fotografiewedstrijd van Escuela Nacional Sindical.

De jury, die bestond uit William Fernando Martínez uit Colombia, Viviana Peretti uit Italië en Luis Vera uit Paraguay, kende Raphael Alves voor zijn serie ‘Los sepultureros de Manaos’ – ‘De doodgravers van Manaus’de eerste prijs toe in de categorie Hombres Trabajadores – Arbeiders.

‘Los sepultureros de Manaos’ toont in een serie van vijf foto’s het werk van dertig doodgravers die verantwoordelijk zijn voor het begraven van de honderden dodelijke slachtoffers van Covid-19 in de hoofdstad van de Braziliaanse deelstaat Amazonas.

Ook POY LATAM wist hem weer te vinden. Raphael Alves kreeg een Award of Excellence in de Impact 2021: Covid-19, Year 2 categorie voor zijn verhaal ‘Insulae’.

Mijn voornemen om te reizen naar een stad die tijdens de pandemie volgens sommigen een "hel" was, resulteerde ook wel in bezorgde reacties, juist omdat ik de afgelopen twee jaar alles in het werk heb gesteld om gevrijwaard te blijven van een besmetting met Covid-19.

Ik kan jullie gerust stellen. Ik werk in Manaus samen met Raphael Alves. Deze fotograaf, die ook regelmatig beeld aanlevert bij artikelen op mijn website Banzeiro, fotografeerde de Covid-19 pandemie en de gevolgen ervan op het leven in zijn geboortestad Manaus vanaf 13 maart 2020, de dag van de eerste geregistreerde besmetting met Covid-19 in de Amazonestad. Hij is bij zijn werk niet een keer besmet geraakt.