Allereerst de beste wensen voor het nieuwe jaar! We hopen jullie dit jaar weer te mogen ontmoeten tijdens een van de activiteiten in ons veld. Het is een tijdje gelden dat we nog een update geplaatst hebben over alle activiteiten die we in ons veld hebben gedaan. We hebben in de tussentijd niet stil gezeten, in tegendeel. We hebben gezaaid, geplant, gehooid, gemaaid en genoten in het veld. Ook hebben we meerdere van jullie ontmoet tijdens de aanplantdag. Om jullie mee te nemen in wat we allemaal hebben meegemaakt en hebben waargenomen in het veld, delen we graag met jullie meerdere fragmenten uit ons dagboek. Maar we willen eerst starten met een video die gemaakt is voor Leve Het Geven en Voordekunst.

Kijk hier de video die is gemaakt tijdens de aanplantdag met interviews over onze plannen: https://youtu.be/YFucqheP4sc

Hooibalen 8 September
Net thuis van een avond op het veld. Vandaag is het hooi geperst tot balen en hebben we ze van het land gehaald voor de regen die morgen voorspeld is. Een avond keihard werken, zeker gezien door de zwijnen er ook aarde in het hooi zit en de pakken extra zwaar zijn geworden. Fantastische avond, zo is het land weer gehooid en verschraalt om het kruiderijker te krijgen. Dank aan Joop voor de geweldige hulp! Het hooi zal gebruikt worden voor nieuwe installaties en werken.

Muizenruiters 18 September
Vandaag installeerden we een nieuw werk in het veld ‘Op ‘t Rentelen. ‘Hooiruiter’, bestaande uit twee hooiruiters en een nestkast voor torenvalken. Met het hooi uit ons eigen veld bouwden we twee grote hooiruiters die in het najaar en de winter als voedsel- en schuilplek dienen voor muizen. Muizenruiters worden ze ook wel genoemd. De torenvalken en andere roofvogels hebben zo direct voedselaanbod waardoor de muizenpopulatie in toom gehouden zal worden. Hierdoor zorgen ze ervoor dat er geen overlast van muizen gaat plaatsvinden. De installatie zie ik als een antwoord op het probleem van het bloemrijke graslanden waarbij er gemaaid moet worden en het maaisel afgevoerd dient te worden. Het afvoeren is vaak te kostbaar waardoor het beheer van deze graslanden erg moeilijk is geworden. Door het opnieuw introduceren en het gebruik van de (permanente) hooiruiters hoeft minder of geen hooi meer afgevoerd te worden. Waardoor het makkelijker gaat worden om de bloemrijke graslanden goed te beheren.

Grensmarkering 19 September
Dassen latrine, grensmarkering van het territorium van de das op ons veld. De latrines zijn voor dassen markeringen die verschillende landschapselementen en grenzen van het territorium aangeven. Vandaag kwamen deze latrine tegen. Binnen en deels buiten en over het veld lopen tientallen grenzen. Zichtbaar en vooral vaak onzichtbaar. Door het volgen en vastleggen van deze grenzen ontstaat een compleet nieuwe kaart met grenzen. Die ons meteen de vraag stelt wat het gevolg is van ons beheer in het veld voor de andere bewoners. Waar faciliteren wij en waar grijpen wij in en waarin kunnen de medebewoners voor ons het beheer uitvoeren.

25 September
Vandaag kwamen we deze prachtige jonge hazelworm tegen die lag te zonnen op het pad!

Wilde zwijnen 3 Oktober
Wilde zwijnen
Op ons veld hebben we last van de vraat van wilde zwijnen. Omdat we het streven hebben om niet voor de mens maar als eerst voor de dieren op het land te boeren en te oogsten is voor ons niet de eerste keus om, zoals geadviseerd,te laten jagen op ons veld tegen de overlast van de zwijnen.
Een van de afgelopen weken tijdens het werken in het veld kwamen we een buurtbewoner tegen die vertelde dat ze een groep zwijnen zag weg rennen toen ze het veld in ging. De zwijnen probeerde door de meidoornhaag die aan één kant van het perceel staat te rennen. Ze kwamen hier niet doorheen waardoor ze via een andere kant vluchten. Het verhaal van deze ooggetuige heeft ons aan het denken gezet om het gebruik van de oude landschapselementen in te zetten. Prikkeldraad duwen de zwijnen zo weg maar een muur van doornvormige en houten elementen niet. Daarom willen we een ‘tuun’ gaan aanleggen. Wij zien het gebruik van landschapselementen als antwoord op hedendaagse vraagstukken op het platteland.
Tuun
De oorsprong en de hedendaagse invulling van de ‘tuin’ komt voort uit het woord en en de toepassing van de ‘tuun’. Afgelopen jaar tijdens een wandeling kwamen we een ‘tuun’ tegen. Een tuun is oorspronkelijk de omheining van een akkertje met takken van de wilg en hazelaar. In de middeleeuwen mochten er niet overal hagen aangeplant worden. Daarom maakte boeren een afscheiding van takken, twijgen, staken die tot een geheel werden gevlochten. Zo dicht dat er geen schaap of kip doorheen kon. Dat noemde ze een tuyn, tuen of tuun. Hiervan stamt het woord tuin af. In Bemelen zijn zoals op de foto te zien, deze voor de natuur belangrijke landschappelijke elementen nog in stand gehouden. Er leven veel vogels in en rond de tuun die deze specifiek gebruik als schuilplek en meerdere soorten planten gedijen goed rondom deze landschappelijke elementen. Soorten als de geelgors, fitis en bitterzoet. Mens en natuur kunnen niet zonder elkaar in ons (Limburgse) cultuurlandschap.

Inzaaidag 7 Oktober
Vandaag hebben we ons veld Op ‘t Rentelen ingezaaid. Een perfecte dag om te zaaien zonder wind en met de zon. Met een beetje warmte zullen de eerste kiemplanten binnenkort al verschijnen.

Bodemleven 12 Oktober
Tijdens de proefputjes graven om te kijken hoe het met de bodemgesteldheid is in ons veld voor de hoogstamfruitbomen werd ons duidelijk dat het bodemleven in het veld erg goed is.

Eerste kiemplanten 22 Oktober
De eerste kiemplanten staan op de ingezaaide delen van ons veld na twee weken.

Knipbeurt 27 Oktober
Bij een openings-feestje hoort een knipbeurt. De meidoorn hagen zijn weer fris bijgeschoren en er is gemaaid op de graft zodat er makkelijker aangeplant kan worden. De libellen en waterjuffers genieten alvast van de zon op de weidepalen in het veld.

Een gouden dag 28 Oktober
Een gouden dag met veel mensen in ons veld. We hebben de hele dag gewerkt aan de voorbereidingen voor zaterdag in ons veld. Het wandelpad dwars door het veld is een druk bewandeld pad met dagelijks tientallen wandelaars. Vandaag was het nog drukker door het mooie weer en kwamen we veel mensen tegen die de wandeling die ik heb gemaakt voor Bureau Europa aan het wandelen waren. Dat leverde mooie gesprekken op en rondleidingen door het veld. De piketpalen voor de 31 bomen (30 fruit en één noot op de hoek van de graft) zijn uitgezet en de plantgaten voor het bosplantsoen op het kiezel achting deel van het veld zijn machinaal voorbereid. De andere plantgaten moeten zaterdag gegraven worden. Na een dag van zeisen, maaien en slepen door het veld zijn we moe maar voldaan. Bijna klaar voor zaterdag. Morgen de laatste voorbereidingen. Gelukkig hoeven we niet alles zelf te doen en is er geweldige hulp van de vaste tuinploeg die borden voor informatie voor in het veld hebben gemaakt. En gebakken hebben met fruit uit onze tuin. Op mogelijk een paar druppels na zal zaterdag een mooie dag worden om te planten en meer te leren over zeisen en snoeien. Of natuurlijk gewoon om eens te komen kijken wat er allemaal in het veld aan het gebeuren is!

Aanplantdag 30 oktober
Het is gelukt, ze zijn geplant. Vandaag hebben we ons veld aangeplant met 30 oude rassen hoogstamfruitbomen. Met uitleg over vormsnoei van fruitbomen, een zeisclinic en een heerlijke lunch. Heel veel dank aan alle vrijwilligers, donateurs, fondsen en bezoekers van vandaag. De pers was in grote getale aanwezig en zal vast en zeker een mooi verslag laten zien van deze dag! Toen de eerste boom de grond in ging was het toch wel een erg speciaal momentje voor ons twee. Dat ‘Op ‘t Rentelen’ en onze wens en plannen voor het veld nu echt zijn gestart! Nogmaals dank allen die deze dag mogelijk hebben gemaakt.

Mantelzoom 31 oktober
Vandaag de laatste aanplant gedaan in ons veld. 270 bosplantsoen geplant in de graft en aan de bosrand om een mantel zoom vegetatie te creëren. De laatste in het donker en met regen. Op de knieën geplant. Maar de klus is geklaard en het malse buitje zullen de planten erg waarderen. Morgen weer de studio in en een interview met de krant!

Snoei dag 9 November
Na de vorst vanochtend kwam deze dagpauwoog zich opwarmen in ons veld. Prachtige najaarsdag om de aangeplante hoogstamfruitbomen gesnoeid te hebben zodat ze de winter in kunnen. De paddestoelen zijn binnen een paar dagen in het veld de grond uit geschoten.

Zoopharmacognosy 16 November
Met de aanplant van struweel zorgen we voor een mooie overgang van mantel zoom vegetatie. Een goede overgang van bos naar bloemrijk grasland. Maar er is nog een andere reden waarom het aanplanten van struweel belangrijk is. In de toekomst willen we ons land mogelijk laten begrazen met één of twee kleine koeien. Pas vanaf wanneer het veld kruidenrijk genoeg is en het vee daarmee een bredere maaltijd kan krijgen dan in de meeste gevallen, wanneer ze alleen maar één soort gras krijgen, zoals in de meeste weides. Het vee krijgt een rijke maaltijd en zorgt ervoor dat het veld niet te veel vegetatie krijgt en daardoor steeds schraler zal worden en kruidenrijker. Het aangeplante strueel zal daarnaast een belangrijke rol spelen in de aanvulling van het vee op hun dieet. De aanwezige stoffen in de planten van het struweel zijn namelijk medicinaal. Dieren weten wanneer ze een stof te kort komen of nog een aanvulling nodig hebben. Ze kunnen zelf hun medicijnen innemen als ze er behoefte aan hebben. Voor ons is dit een onderzoek naar ‘het beheren van een veld waarbij niet de mens maar het dier voorop staat’ en waarbij we ons veld als onderzoekslocatie willen gebruiken. Naast de medicinale toevoeging voor het vee is de aanplant ook goed voor meer biodiversiteit op vele fronten. Wind wegvangen voor vlinders en andere gevleugelde insecten, voedsel voor insecten als waardplant, schuilmogelijkheid etc.. Ik geloof dat we op veel meer fronten de samenwerking aan moeten gaan en ons gelijk moeten opstellen tijdens het beheren van ons cultuurlandschap. Plant, dier en mens als gelijke partners. De eerste stap met de aanplant is gezet.

Landschapspoort 13 December
De nieuwe houten poort voor in ons veld Op ‘t Rentelen is klaar en hebben we vandaag opgehaald. Het kunstwerk draagt de namen van boerenland dieren die op de rode lijst staan. Het opvallende is dat deze in ieder zijn gedachte ‘gangbare’ diersoorten nu zo bedreigd worden. Soorten als de haas en konijn die lang algemene soorten waren zijn nu kwetsbaar. Deze dieren zijn gebonden aan het agrarische landschap. Doordat overgangszones en lijnen in het landschap verdwijnen en toename van monocultuur, zorgt dit er mede voor dat deze soorten het moeilijk hebben. Met dit werk, in de entree naar het veld willen we de poort open zetten voor deze bedreigde boerenland dieren. Maar stellen we ook de ruimte open in ons veld om het dialoog over de transitie die nodig is op het platteland te voeren. Tijdens discussies, lezingen, interventies in het land (ter bevordering van deze soorten) willen we de komende zes jaar bijdragen aan de transitie van het landschap. Dank aan Erik Rabitsch voor het realiseren van de poort en het prachtige vakwerk. Grote dank aan de donateurs van Voordekunst die deze poort gedoneerd hebben. De houten poort met inscripties van de dierennamen zal in het begin van het nieuwe jaar geplaatst worden in het veld!

Na de succesvolle crowdfunding deze zomer organiseren we op 30 oktober een aanplantdag op ons perceel Op 't Rentelen. De aanplantdag start om 10:00 uur en duurt tot 16:00 uur. Gedurende de dag worden diverse bomen en struiken aangeplant waarbij u kunt helpen, en is er een gevarieerd programma voor jong en oud.

Onze stichting pacht het perceel sinds dit jaar van de provincie Limburg en na het maaien, hooien en inzaaien eerder dit jaar is het tijd voor de aanplant. Op het perceel worden 30 hoogstamfruitbomen en 400 stuks bosplantsoen aangeplant. Daarnaast is er uitleg over het snoeien van fruitbomen en het maaien met de zeis.

Programma (onder voorbehoud van wijzigingen)

hele dag: uitleg en informatie over onze plannen op het perceel / knutseltafel kids

10:00 aanplanten hoogstamfruitbomen
12:30 Uitleg over vormsnoei jonge fruitbomen
13:00 aanplanten bosrand en graft
15:00 zeisclinic
16:00 eind

Wandeling
Gezien dat er geen parkeergelegenheid is rondom het perceel vragen wij de bezoekers om te voet of per fiets naar de aanplantdag te komen. In Bunde is voldoende parkeergelegenheid bij het station of op sportterrein Heiveld. Vanaf het station is er een wandeling, samengesteld door Stefan, die je langs het veld leidt. Deze wandeling kun je hier vinden.

We hopen u te zien tijdens de aanplantdag!

Het is een tijdje gelden dat we nog een update geplaatst hebben over alle activiteiten in ons veld 'Op 't Rentelen'. We hebben in de tussentijd niet stil gezeten, in tegendeel. Om jullie mee te nemen in wat we allemaal hebben meegemaakt en hebben waargenomen in het veld, delen we graag met jullie enkele fragmenten uit ons dagboek.
Op dit moment zijn we alle voorbereidingen aan het treffen voor de aanplantdag en alle tegenprestaties voor de donateurs. Komende dagen gaan we deze informeren. Morgen zal het hooi droog genoeg zijn en zullen de hooibalen geperst gaan worden. De start van het najaar en nieuwe activiteiten in het veld!

Aardbeiganzerik 15 mei
Vandaag een bevriende florist met grote kennis op het het gebied van het beheren van graslanden op pad geweest. Ons veld blijkt aan de randen en op de graft meer bijzondere soorten te bezitten dan we eerder gedacht hadden. Met enkele soorten die zelfs op de rode lijst staan, waaronder de aardbeiganzerik. Deze waarnemingen zal het beheren van het veld beinvloeden. De zeis blijkt een goede troef om zeer lokaal in delen in het veld te beheren. Grassoorten terug te brengen in aantal en de kruiden en andere vegetatie meer ruimte te geven.

Kannibaal onder de rupsen 18 mei
Vandaag zijn we de de eerste Hyena tegen gekomen in ons veld. Een vlinder waarvan de rups andere rupsen eet. Een van de weinige kannibalistische rupsen.

De hazelworm 27 mei
Vanmiddag zijn we met twee studenten van Interdisciplinary Arts Maastricht (iArts) - Maastricht Institute of Arts in ons veld Op ‘t Rentelen geweest. Jaarlijks geven wij les aan deze interdisciplinaire opleiding waarbij het landschap centraal staat. Tijdens het werken in het veld kwamen we deze prachtige hazelworm tegen die aan het zonnen was op het pad. We hebben voor een van de studenten planten met de zeis omgemaaid. Deze moesten weg omdat ze de ruimte van andere te veel overnamen en dominant konden worden. We laten er altijd één staan zodat ze niet volledig verdwijnen. De planten gaan gebruikt worden om kleur-vloeistoffen uit te onttrekken om een batik werk te maken. Om deze in haar project te gebruiken die over monocultuur gaat en een relatie legt met de cultuur uit haar eigen land en het koloniale verleden van het land. Omdat ze alleen planten wilde gebruiken voor de kleurpigment die niet ‘opgeofferd’ hoefde te worden hebben we samen bekeken hoe we de planten die toch al verwijderd diende te worden juist voor dit doel konden oogsten. Een gebruik van ons stuk land zoals wij die voor ogen hebben, om alles dat we oogsten of hoe we beheren, allereerste de natuur ten goede komt.

Sporen 1 juni
Vandaag in ons weiland een lange tijd stil gezeten op de aftakkingen van de wildwissels. Om letterlijk één te worden met de omgeving en de dieren van het weiland te leren kennen. Door na afloop de wissels gevolgd te hebben heb ik een blauwdruk kunnen maken van de (verbindings)wegen in het landschap. Opvallend dat de meeste wissels die in het open veld liggen vooral schaduwrijk zijn in de ochtend (de tijd dat dieren actief zijn). Egels steken nagenoeg nooit de open ruimtes in het landschap over, maar maken gebruik van (meidoorn)hagen en bossages. Door uren in het veld van de ochtend tot laat in de middag gelopen en geregistreerd te hebben, zeker met deze hoge temperaturen, treedt er vermoeidheid op die zorgt voor een andere beleving van het landschap. Nog directer, de zintuigen op scherp.

Mister Motley 8 juni
‘Kunstenaars zouden wel eens mogen loslaten dat ze alleen maar werk maken voor mensen’
In April kwam hoofdredacteur Lieneke Hulshof bij ons langs voor een interview. Vandaag is in het online kunst tijdschrift Mister Motley het interview gepubliceerd. Lees hier het hele artikel:
https://www.mistermotley.nl/art-everyday-life/‘kunstenaars-zouden-wel-eens-mogen-loslaten-dat-ze-alleen-maar-werk-maken-voor

Rapunzelklokje 25 juni
Wij zijn ons nieuwe veld aan het leren kennen. Door veel uren door te brengen en te observeren zien we wat op het veld groeit en aanwezig is. Vandaag zagen we tussen het gras wel een heel bijzonder soort, het rapunzelklokje. Een zeldzaam soort. De potentie van ons veld Op ‘t Rentelen begint langzaam zichtbaar te worden.

Geelsprietdikkopje en koninginnenpage 5 juli
Na een paar uur zeisen in ons veld en een kort buitje brak de zon door. Daarmee kwamen ook alle vlinders tevoorschijn. Waaronder het zeer zeldzame geelsprietdikkopje. Geen makkelijke determinatie maar wat zijn we blij dat deze soort aanwezig is op het veld. Naast het geelsprietdikkopje vlogen er andere soorten dikkopjes rond, zandoogjes en een vers uit de cocon gekropen koninginnenpage. De zuidhelling van het perceel is zoals verwacht erg gunstig voor de vlinders en de vegetatie.

Keizersmantel 8 juli
De zeer zeldzame keizersmantel, vandaag in het Bunderbos naast ons veld. Hij is jaren uit Nederland verdwenen geweest terwijl hij vroeger veel voorkwam. Mede door slecht beheer in de bossen en het verdwijnen van open plekken door het wegvallen van het hakhout beheer. Gelukkig is er de laatste jaren weer beter beheer en worden er weer stukken bosranden open gekapt zodat er zonnige plekken ontstaan en mogelijk leefgebied. De plek waar ik hem gezien heb is ook afgelopen jaar vrij gekapt. Voor veel mensen was dat onbegrijpelijk maar meestal zit er een groter plan achter het beheer dan op het eerste oog lijkt. Door specifiek lokaal gewonnen zaden in het veld in te brengen hopen wij de keizersmantel nog meer ruimte en leefgebied te kunnen geven.

Borden 24 augustus
Vanmiddag hebben we in ons veld gewerkt aan de plaatsing van de informatie borden. De eerste stappen van de transformatie van het veld.

Maaien en hooien 31 augustus
Vanochtend vroeg is het veld gemaaid. Komende dagen gaan we het dagelijks draaien zodat het kan drogen om het later te laten dijken en hooibalen te laten maken.

Van vuilstort naar bloemrijk grasland 4 september
Mooie opening bij Bureau Europa van MACHT, WELLUST en ZINK waarvoor Stefan een wandelroute heeft samengesteld; 'Van vuilstort naar bloemrijk grasland’. Een route vanaf het station in Bunde door het Bunderbos, ons weiland Op ‘t Rentelen en langs een nieuw werk die we daar hebben geïnstalleerd deze week. Klik op deze link om de wandelroute te bekijken en zelf op pad te gaan:
https://www.bureau-europa.nl/voyage-van-vuilstort-naar-bloemrijk-grasland/

Wandeling in het Bunderbos 5 september
Vandaag kwam per toeval een rondwandeling onder leiding van Fred Erkenbosch door ons veld toen we daar aan het werk was. Fred heeft Stefan bij het maken van de route voor Bureau Europa geholpen met historische kennis over het oude stort van Bunde. Stefan heeft de groep ons veld en activiteiten laten zien en het nieuwe werk dat tot stand is gekomen in opdracht van Very Contemporary.

We zijn nog maar net begonnen maar de eerste week is al fantastisch verlopen van de campagne. We zijn zelfs al over de 50% heen! Heel veel dank aan de donateurs die ons hebben gesteund! Vanaf deze week zijn wij gestart met het les geven aan Maastricht Institute of Arts. Wij geven jaarlijks les aan deze kunstacademie, in het landschap en met als thema het landschap. Uiteraard zijn we ook naar ons veld Op 't Rentelen geweest om ze al eens een eerste onderzoek te laten doen in het veld. In de toekomst willen we nog meer educatie gaan geven en projecten ontwikkelen in het veld voor jong en oud. Maar daarvoor zal eerst deze Campagne succesvol moeten zijn. Help jij mee om onze droom waar te maken en het boerenland weer terug te geven aan de natuur?