Once, when we were happy. Een sprookjesachtige titel die past bij een poëtisch en emotioneel project. Misha Pipercic werkt al jaren aan een fotoserie over zijn geboorteland Bosnië, en is nu klaar om een boek uit te brengen - met hulp van zijn donateurs.
Misha Pipercic wordt geboren in 1968 in Sarajevo, in het toenmalige Joegoslavië, nu hoofdstad van Bosnië en Herzegovina. "Ik speelde drums in een punkrockband, werkte in de clubs in Sarajevo en in 1991 kwam ik naar Amsterdam. Daar was ik kraker en lid van een vredesorganisatie." Gedurende de hele oorlog in Bosnië (1992-1995) woonden zijn ouders nog in Sarajevo. Na de oorlog verhuisden ze naar Amsterdam.
Misha vertelt op zijn projectpagina: "Het idee voor het boek ontstond toen mijn moeder begon te dementeren. Een jaar of zeven geleden begon ze namen van personen op de voorkant van foto’s te schrijven. Toen heb ik alle familiefoto’s gescand. Tijdens het scannen ging ik met mijn gedachten naar het verleden. Ik merkte dat veel mensen uit het familiefotoalbum niet meer leven. De mensen die wel nog leven wilde ik graag fotograferen."
“Ik hoop dat men ziet hoe slecht oorlog is, maar ook hoe mooi het leven is."
Hij vertrok naar Bosnië om het land en zijn familieleden op de foto te zetten. "Dat was pijnlijk, maar ook leuk. Vooral emotioneel was het zwaar. Sommige familieleden of vrienden heb ik 20 jaar of langer niet gezien. De oorlog heeft mijn familie en vrienden uit elkaar gedreven. Maar het was ook echt leuk om bekende mensen opnieuw te zien en anderen te leren kennen. Veel kinderen van mijn neven en nichten heb ik toen voor het eerst gezien."
Als je echter de indruk krijgt dat het boek voornamelijk over oorlog gaat, heb je het mis. Misha wil ons een genuanceerd beeld laten zien. "Ik wil het verhaal vertellen van een gewoon mens en een gewone familie die een turbulente periode had. Het gaat om het individu; dat kan iedereen en overal zijn. Een moment verandert je leven. Er komt een oorlog, dat verandert je leven. Je krijgt een kind en dat verandert je leven. Je wordt verliefd en dat verandert je leven. Ik hoop dat mensen zien hoe slecht de oorlog is, maar ook hoe mooi het leven is."
“Elke foto is met liefde gemaakt.”
Once, when we were happy is een poëtisch opgezet boek, met verschillende fotografiegenres door elkaar verwerkt - archiefmateriaal, documentaire fotografie, landschapsfotografie, portretten, en abstracte fotografie. "De rode draad in het verhaal is liefde. Het archiefmateriaal was de fundering voor het verhaal. Op basis van familiefoto’s is het verhaal ontstaan. En elke foto is met liefde gemaakt. Elke foto is met hoop gemaakt dat het een dag beter wordt, dat we meer begrip voor elkaar hebben - en dat we kijken hoe we elkaar kunnen helpen."
Hij maakte alle foto's met analoge camera's (mediumformaat Mamiya 645 en Mamiya RZ67 en groot formaat Linhof 4x5) en heeft dus geen effecten of filters gebruikt om dit resultaat te bereiken.
Het boek wordt vormgegeven door Sybren Kuiper, die nauw betrokken is bij het project. Sybren: "Misha, die met onder meer zijn broer vlak voor het uitbreken van de oorlog vanuit Joegoslavië naar Nederland kwam, maakt pijnlijk voelbaar waar wij 1.800 kilometer verderop alleen maar abstract weet van hebben. Niet door de oorlog zelf centraal te stellen maar door het resultaat van die oorlog, jaren na de beëindiging ervan, te fotograferen en het resultaat tegen het licht van het verleden te houden."
“Het is in essentie ondanks alles een optimistisch boek.”
Over het ontwerp van het boek is door beiden goed nagedacht. "Het ontwerp en de edit van het boek weerspiegelen deze rauwheid. Misha’s jeugdfoto’s worden onbarmhartig geconfronteerd met de foto’s die hij recent maakte."
Het mooie van Misha’s werk vindt Sybren dat het nergens een politieke aanklacht wordt. "Het gaat dieper dan dat. Het is verdriet en verbazing die de woede ontstegen is. Het is in essentie ondanks alles een optimistisch boek. Dit is het best te herkennen in de derde en vierde laag: foto’s/collages met een bijna abstract en dromerig blik op de toekomst en de detailfoto’s van ontluikend groen," zegt de vormgever.
De crowdfunding is nodig om het boek te kunnen drukken. Misha vindt het een spannende stap: "Hier leer ik hoe je een campagne voor je boek voert. Ik ben niet echt taalkundig, en weet niet altijd juiste manier te vinden om mensen te benaderen. Ik ben heel blij dat ik zo veel donateurs heb. Ik ben ook blij met jullie hulp en de donatie van het Mondriaan Fonds."
Wie Misha Pipercic helpt bij het maken van Once, when we were happy kan daar verschillende tegenprestaties voor terugkrijgen, waaronder het boek zelf en een aantal (genummerde) prints. Hier kun je het project vinden; je hebt nog tot en met 3 augustus.
